طراحی مدل ارزیابی عملکرد مدیران بر مبنای شایستگی (با محوریت نامه‌ها و خطبه‌های نهج البلاغه)
یحیی میار
عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین علیه السلام، ایران، تهران (نویسنده مسئول)
yahyama77@yahoo.com
حسین‌علی رمضانی
استادیار دانشگاه امام حسین علیه السلام،، ایران، تهران
dr.hr1355@gmail.com
چکیده
علم مدیریت در جهت اداره بهینه اجزای یک سیستم و رسیدن به هدفی تعیین‌شده که دارای مبادی و مبانی، رویکردها، قواعد، مدل‌ها و فرایندهای مختلف است، در سیر تاریخ دچار تطور شده و همچنان در مسیر تکاملی خود گام برمی‌دارد. مکاتب مختلف با جهت‌های خاص به تعریف و جانمایی مفاهیم بنیادی این علم می‌پردازند و یکی از مدعیان در میان این مکاتب، مکتب انسان‌ساز اسلام است. در متون اسلامی، منابع معرفتی عظیمی برای دریافت راهبردها و فرایندهای مدیریت موجود است و علمای مسلمان باید این راهبردها را در مسیری منطقی به منصه ظهور برسانند. تأکید بر اداره سازمان‌ها توسط منابع انسانی با رویکرد تربیتی، از جمله اصول حاکم بر مدیریت اسلامی است. نیروهای انسانی در سطوح و لایه‌های مختلف در چینشی منطقی بین اجزای سازمان، به کنش و واکنش می‌پردازند. در سطوح بالای سازمانی، مدیران قرار دارند که نقش بسیج‌کنندگی اجزای سیستم را در راستای اهداف آن ایفا می‌کنند؛ افرادی که باید با محک شایستگی گزینش، پرورش، انتصاب و ارزیابی شوند. در میان منابع اسلامی، نهج‌البلاغه می‌تواند به عنوان یک منبع معرفتی دارای ظرفیت بالا برای ترسیم شایستگی‌های مدیران و ارزیابی آنان مورد استفاده قرار گیرد. در این میان، شاید نامه‌ها و خطبه‌های حضرت علی۷ خطاب به فرماندهان، مدیران و کارگزاران بهترین منشور ارزیابی مدیران باشد. با این اوصاف، تلاش شده است تا در این نوشتار با رجوع به این نامه‌ها و خطبه‌ها و بهره‌گیری از راهبرد داده‌بنیاد، مدلی برای ارزیابی شایستگی مدیران سازمان‌ها تبیین، ترسیم و طراحی شود.
کلیدواژگان: مدل، عملکرد، ارزیابی عملکرد، شایستگی.
منابع
- قرآن کریم.
- نهج‌البلاغه (۱۳۸۷). ترجمه، تدوین و ویرایش: کاظم عابدینی مطلق، قم: توسعه قلم.
- آذردشتی، امیرهوشنگ (۱۳۸۶). کندوکاوی در مدیریت علوی. قم: دفتر عقل.
- آذری، علی‌رضا، و زمانی‌مزده، مهدی (۱۳۹۱). الگوی راهبردی مدیریت عملکرد سازمان. تهران: مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
- آرمسترانگ، مایکل (۱۳۹۱). مدیریت عملکرد (فرد، تیم و سازمان). مترجم: بهروز قلیچ‌لی و داریوش غلام‌زاده، تهران: انتشارات صفار.
- بزاز جزایری، سیداحمد (۱۳۸۷). ارزیابی عملکرد منابع انسانی (الگوی عملی برای پیادهسازی نظام ارزیابی عملکرد منابع انسانی در سازمان‌ها). تهران: انتشارات آییژ. چاپ دوم.
- بنیادی نایینی، علی، و تشکری، محمود (۱۳۹۱). طراحی الگوی شایستگی‌های مدیران و فرماندهان ناجا از دیدگاه امام خمینی; و مقام معظم رهبری(مدظله العالی)، فصلنامه نظارت و بازرسی، ۶(۱۹). ص ۷ تا ۳۰
- بنیادی نایینی، علی، و تشکری، محمود (۱۳۹۱). طراحی الگوی شایستگی‌های مدیران و فرماندهان ناجا از دیدگاه نهج‌البلاغه با استفاده از روش داده بنیاد و الگوسازی معادلات ساختاری، فصلنامه نظارت و بازرسی. ۶ (۲۱). ص ۷ تا ۲۷
- تمیمی آمُدی، عبدالواحد بن محمد، (۱۳۶۶)، غررالحکم و درر الکلم، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی
- ثواقب، جهان‌بخش (۱۳۹۱). مبانی و شاخصه‌های حکومت علوی، پژوهشنامه علوی. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. ۳ (۲). ص ۱ تا ۲۵
- حصیرچی، امیر، و همکاران (۱۳۹۰). الگوی شایستگی مدیران نظام در اندیشه مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله‌العظمی امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی)، فصلنامه نظارت و بازرسی. ۵ (۱۷).ص ۷ تا ۳۸
- خائف‌الهی، احمدعلی، و طبرسا، غلام‌علی (۱۳۷۷). نگاهی جدید به نظام ارزیابی عملکرد؛ ماهیت، محتوا و کارکردها، فصلنامه مدرس علوم انسانی. ۶٫ ص۱۷۷ تا ۱۹۱
- خامنه‌ای، سیدعلی. مجموعه بیانات. قابل دسترسی در ir.
- خدمتی، ابوطالب، و همکاران (۱۳۸۲). مدیریت علوی. قم: انتشارات پژهشکده حوزه و دانشگاه. چاپ دوم.
- دانایی‌فرد، حسن و همکاران (۱۳۹۲). روش‌شناسی پژوهش کیفی در مدیریت: رویکردی جامع. تهران: صفار. چاپ دوم.
- دعایی، حبیب‌الله (۱۳۷۷). مدیریت منابع انسانی (نگرش کاربردی). مشهد: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه فردوسی.
- دلشاد تهرانی، مصطفی (۱۳۸۸). دلالت دولت؛ آیین‌نامه حکومت و مدیریت در عهدنامه مالک اشتر. تهران: انتشارات دریا.
- رازی کلینی، ابو جعفر محمدبن یعقوب بن اسحق، (۱۳۸۸ ق)، اصول کافی، تصحیح و تعلیق: علی اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیه
- رضائیان، علی، و گنجعلی، اسدالله (۱۳۹۰). مدیریت عملکرد، چیستی، چرایی و چگونگی. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق۷٫
- سرمدی، محمدرضا (۱۳۸۹). مدیریت اسلامی. تهران: دانشگاه پیام نور. چاپ ششم.
- سعادت، اسفندیار (۱۳۷۶). مدیریت منابع انسانی، تهران: سمت.
- سلطانی، ایرج (۱۳۸۶). مدیریت عملکرد بسترساز پرورش منابع انسانی (ارزیابی عملکرد کارکنان). اصفهان: ارکان دانش. چاپ سوم.
- شیری، اردشیر و همکاران (۱۳۹۱). توسعه الگوی شایستگی‌های محوری برای انتصاب مدیران عملیاتی در بخش دولتی. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
- صالح اولیاء، محمد و همکاران (۱۳۸۹). آشنایی با سیستم‌های ارزیابی عملکرد، تهران: نص.
- صالحی صدقیانی، جمشید، و قرائی‌پور، رضا (بی‌تا). ارزیابی شایستگی مدیران به روش بازخور ۳۶۰ درجه، فصلنامه مدیریت صنعتی. ص ۷۳ تا ۹۱
.
- علی‌اکبری، حسن (۱۳۸۹). مدیریت علوی. قم: انتشارات پژوهشهای تفسیر و علوم قرآن.
- فاضل لنکرانی، محمد (۱۳۸۲). آیین کشورداری از دیدگاه امام علی علیه‌السلام. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
- فرهی بوزنجانی، برزو (۱۳۸۸). توسعه مدیریت، توسعه مدیران (مبانی، تکنیک‌ها و روش‌ها). تهران: دانشگاه امام حسین۷٫
- فلیک، اووه (۱۳۹۲). درآمدی بر تحقیق کیفی. ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی. چاپ ششم.
- غفاریان، وفا (۱۳۷۹). شایستگی‌های مدیریتی. تهران: سازمان مدیریت صنعتی.
- کریمی، یوسف (۱۳۷۳). روانشناسی اجتماعی. تهران: بعثت.
- گروت، دیک (۱۳۹۱). ارزیابی عملکرد: دستورالعملی جامع برای مدیران. ترجمه محمد صبوری مطلق، تهران: نشر سیما.
- مشهدی، محمدکاظم (۱۳۷۵). نظامنامه حکومت: شرح و تفسیر عهدنامه امیرمؤمنان۷. قم: انصاریان.
- مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۰). مدیریت و فرماندهی در اسلام. قم: هدف. چاپ نهم.
- مؤسسه فرهنگی قدر ولایت (۱۳۸۳). شخصیت و سیره معصومین: در نگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی (۳- شخصیت و سیره امام علی۷). تهران: مؤسسه فرهنگی قدر ولایت.
- مهرابی، امیرحمزه، و همکاران (۱۳۹۰). معرفی روش‌شناسی نظریه داده‌بنیاد برای تحقیقات اسلامی، مجله مدیریت فرهنگ سازمانی. ۹ (۲۳). ص ۵ تا ۳۰
- میرسپاسی، ناصر (۱۳۶۹). مدیریت منابع انسانی و روابط کار (نگرشی نظام‌گرا). تهران: نقش جهان.
- نبوی، محمدحسن (۱۳۸۹). مدیریت اسلامی. قم: بوستان کتاب. چاپ نهم.
