تسهیل طلاق یا طلاق‌زدایی در حقوق خانواده ایران
فرج‌الله هدایت‌نیا
استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
چکیده
سیاست اعلام‌شده جمهوری اسلامی ایران در قانون اساسی و دیگر اسناد بالادستی، استواری روابط همسری و پیشگیری از طلاق است؛ با وجود این، سیر تحولات قوانین و مقررات طلاق، جهت‌گیری «تسهیل طلاق» را نشان می‌دهد. نظام حقوقی ج.ا.ا. از گذشته تاکنون با بهره‌گیری از دو روش تقنینی و قراردادی به سمت آسان‌سازی طلاق پیش رفته است. در روش تقنینی، قوانین طلاق به گونه‌ای اصلاح شد که زوجه آسان‌تر از گذشته می‌تواند طلاق بگیرد. در روش قراردادی، شرایطی ایجاد شده است که زوج در موارد متعدد به همسرش وکالت در طلاق اعطا نماید. نوشتار حاضر رویّه تسهیل حقوقی طلاق را نقد می‌کند و می‌کوشد با بهره‌گیری از ظرفیت حقوق عمومی، راهکارهای رفع مشکلات خانواده و گریز از طلاق را بررسی کند.
واژگان کلیدی: حقوق، خانواده، تحولات حقوقی، تسهیل طلاق، طلاق‌گریزی.
منابع
* قرآن کریم.
- ابن‌بابویه قمى (شیخ صدوق)، محمدبن‌على. ۱۴۰۶ق. ثواب‌الأعمال و عقاب‌الأعمال. قم. دارالشریف الرضی للنشر. چاپ اول.
- انصارى، مرتضی. ۱۴۱۵ق. کتاب‌المکاسب. قم. المؤتمر العالمی. چاپ اول.
- بجنوردى، سیدمحمدحسن. ۱۴۱۹ق. القواعدالفقهیه. قم. نشر الهادی. چاپ اول.
- جوهری، اسماعیل‌بن‌حماد. ۱۴۰۷ق. الصحاح. بیروت. دارالعلم للملایین. چاپ چهارم.
- حرّ عاملى، محمد‌بن‌حسن. ۱۴۱۴ق. وسائل‌الشیعه. قم. مؤسسه آل‌البیت. چاپ دوم.
- حکمت‌نیا، محمود و همکاران. ۱۳۸۶٫ فلسفه حقوق خانواده. تهران. روابط عمومی شورای فرهنگی اجتماعی زنان. چاپ دوم.
- حلّی (محقق)، جعفر‌بن‌حسن. ۱۴۱۸ق. المختصرالنافع فی فقه‌الإمامیه. قم. مؤسسه المطبوعات‌الدینیه. چاپ ششم.
- ــــــــــــــــــــــــــ. ۱۴۰۸ق. شرائع‌الإسلام فی مسائل‌الحلال والحرام. قم. مؤسسه اسماعیلیان. چاپ دوم.
- خوانسارى، سیداحمد. ۱۴۰۵ق. جامع‌المدارک فی شرح مختصرالنافع. قم. مؤسسه اسماعیلیان. چاپ دوم.
- سبحانی تبریزی، جعفر. ۱۴۲۰ق. نیل‌الوطر من قاعده لاضرر (به قلم سعید سبحانی). قم. چاپ اعتماد.
- طوسی، محمد‌بن‌حسن. ۱۳۶۵٫ تهذیب‌الأحکام. تهران. دارالکتب الاسلامیه.
- عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین‌بن‌علی. ۱۴۱۳ق. مسالک‌الأفهام إلی تنقیح شرائع‌الاسلام. قم. مؤسسه المعارف‌الإسلامیه. چاپ اول.
- عراقى، آقاضیاءالدین. ۱۴۱۸ق. قاعده لاضرر. قم. انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى. چاپ اول.
- کلینى، محمد‌بن‌یعقوب. ۱۴۰۷ق. الکافی. تهران. دارالکتب الإسلامیه. چاپ چهارم.
- معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضائیه. ۱۳۸۲٫ مجموعه بخشنامه‌های قضایی. قم. مرکز تحقیقات فقهی قوه قضائیه.
- مکارم شیرازى، ناصر. ۱۴۱۱ق. القواعدالفقهیه. قم. مدرسه امام امیرالمؤمنین(ع). چاپ سوم.
- ـــــــــــــــــــ. ۱۴۲۵ق. أنوارالفقاهه (کتاب البیع). قم. انتشارات مدرسه الإمام علی‌بن‌أبی‌طالب(ع). چاپ اول.
- موسوی خویی، سیدابوالقاسم. ۱۴۱۷ق. مصباح‌الأصول. قم. مکتبه الدواری.
- نجفى، محمدحسن. [بی‌تا]. جواهرالکلام فی شرح شرائع‌الإسلام. بیروت. دار إحیاءالتراث العربی. چاپ هفتم.
- نراقى، مولى احمد. ۱۴۱۷ق. عوائدالأیام فی بیان قواعدالأحکام. قم. انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم. چاپ اول.
- هالجین، ریچار پی و سوزان کراس دیتبورن. ۱۳۹۱٫ آسیب‌شناسی روانی. ترجمه یحیی سیدمحمدی. تهران. نشر روان. چاپ یازدهم.
- هدایت‌نیا، فرج‌الله. تابستان ۱۳۹۱٫ «اصل منع امساک اضراری در روابط خانوادگی». تماشاگهراز. ش۲٫
- ـــــــــــــــــ. پاییز ۱۳۸۳٫ «بررسی آثار بخش‌نامه ها و آیین نامه‌های مسئولان قضایی در قوانین خانواده». فصلنامه تخصصی فقه و حقوق. ش۲٫
- ـــــــــــــــــ. ۱۳۸۷٫ داوری در حقوق خانواده. تهران. سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. چاپ اول.
- ـــــــــــــــــ. ۱۳۹۲٫ عناوین ثانوی و حقوق خانواده. تهران. سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. چاپ اول.
- ـــــــــــــــــ. ۱۳۸۶٫ فلسفه حقوق خانواده (نقد و بررسی قوانین خانواده در ایران). تهران. روابط عمومی شورای فرهنگی اجتماعی زنان. چاپ دوم.
- Richard P. Halgin and Susan Krauss Whitbourne. Abnormal Psychology. Clinical Perspectives on Psychological Disorders.
