محمد شمس

کارشناس ارشد روان‎شناسی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی;، ایران، قم.

msh2976@yahoo.com

چکیده

هدف اصلی پژوهش حاضر، آزمون بررسی رابطه چندگانه هویت فردی بر اساس دین‌داری، سبک‌های دل‎بستگی و عوامل شخصیتی است. به این منظور تعداد ۶۱۶ نفر از دانش‌پژوهان مشغول به تحصیل در مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی; شهر قم، طلاب مشغول به تحصیل در جامعهالزهراء۳ و دانشجویان دانشگاه دولتی اراک که به صورت در دسترس انتخاب شدند، به پرسشنامه‌های سبک‌های هویت برزونسکی (ISI-6G)، دین‌داری خدایاری‌فرد، سبک‌های دل‎بستگی هازن و شیور (AAI) و پنج عاملی شخصیت نئو فرم کوتاه (NEO-FFI) پاسخ دادند. داده‌ها با استفاده از نرم‎افزار SPSS‌، نسخه ۲۱، و با روش رگرسیون چندگانه تحلیل شدند. نتایج ضرایب رگرسیونی استانداردشده به‌دست‌آمده از عوامل شخصیت (۰۱/۰P <) و دین‌داری (۰۱/۰P <) نشان داد که این دو متغیر می‌توانند سبک هویت را پیش‌بینی کنند. ضریب رگرسیونی استانداردشده سبک دل‎بستگی (۰۵/۰P >) نشان داد که سبک دل‎بستگی، توانایی پیش‌بینی سبک هویت را ندارد. نتیجه اینکه عوامل شخصیت و دین‌داری می‌توانند ۶۷ درصد از واریانس سبک‌های هویت را تبیین کنند، درحالی‎که سبک‌های دل‎بستگی نقش معناداری در پیش‌بینی سبک‌های هویت ندارند.

کلیدواژگان: نوجوانی، هویت فردی، دین‌داری، سبک‌های دل‎بستگی، عوامل شخصیت.

منابع

1. قرآن کریم.
2. امیدیان، مرتضی (۱۳۸۸). هویت از دیدگاه روان‎شناسی. یزد: انتشارات دانشگاه یزد.
3. بخشایش، علیرضا (۱۳۹۲). رابطه بین باورهای مذهبی، بحران هویت و سبک‌های هویت در دانش آموزان، مجله مطالعات ملی. ۵۶٫ ۳۵-۵۰٫
4. بخشایش، علیرضا و رضایی‌مقدم، مریم (۱۳۹۰). رابطه دین‌داری و خودشناسی با شکل‌گیری هویت، معرفت. ۲۰ (۱۶۳). ۱۱۷-۱۳۲٫
5. برجعلی، زهرا و همکاران (۱۳۹۲). نقش جهت‎گیری مذهبی در ساختار هویت فردی، مجله روان‎شناسی و دین. ۶ (۲). ۹۹-۱۱۰٫
6. بشارت، محمدعلی (۱۳۸۴). هنجاریابی مقیاس دل‎بستگی، گزارش پژوهشی. دانشگاه تهران.
7. بشارت، محمدعلی (۱۳۹۲). مقیاس دل‎بستگی بزرگسال: پرسشنامه، شیوه اجرا و کلید نمره‌گذاری (نسخه فارسی)، روان‎شناسی تحولی: روان‎شناسان ایرانی. ۹ (۳۵). ۳۱۷-۳۲۰٫
8. بشارت، محمدعلی و همکاران (۱۳۹۲). مقایسه سبک‌های دل‎بستگی در بیماران مبتلا به افسردگی، اختلال‌های اضطرابی و افراد عادی، روان‎شناسی تحولی: روان‎شناسان ایرانی. ۹ (۳۵). ۲۲۷-۲۳۶٫
9. بی‌ریا و همکاران (۱۳۸۵). روان‎شناسی رشد ۲ با نگرش به منابع اسلامی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
10. پروین، لارنس و جان، الیور (۱۳۸۶). شخصیت: نظریه و پژوهش. ترجمه محمدجعفر جوادی و پروین کدیور. تهران: نشر آییژ. چاپ دوم.
11. حسینی، فریده‌سادات و همکاران (۱۳۸۹). پیش‌بینی سبک‌های هویت بر اساس جهت‌گیری‌های مذهبی در میان دانشجویان دانشگاه شیراز. اندیشه‌های نوین تربیتی. دانشگاه الزهراء. ۶ (۱). ۵۳-۷۱٫
12. حسینی‌نسب، سیدداوود و همکاران (۱۳۸۸). بررسی رابطه بین ویژگی‌های شخصیتی با انواع هویت در دانش‌آموزان دختر سوم راهنمایی شهر تبریز سال تحصیلی۸۹-۱۳۸۸، علوم تربیتی. ۲ (۶). ۸۱-۹۸٫
13. حق‌شناس، حسن (۱۳۹۰). روان‎شناسی شخصیت؛ آزمون‌های نئو، آزمون سرشت و منش، اختلالات شخصیت، توصیه‌های روان‌درمانی. شیراز: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی شیراز. چاپ دوم.
14. خدایاری‌فرد، محمد و همکاران (۱۳۹۲). ساخت فرم کوتاه مقیاس سنجش دین‌داری برای جامعه دانشجویی. در دست چاپ.
15. دهستانی، مهدی و همکاران (۱۳۹۱). بررسی میزان دین‌داری و ارتباط آن سبک‌های هویت دانشجویان، علوم رفتاری. ۶ (۲). ۱۷۱-۱۷۹٫
16. زاده‌محمدی، علی و همکاران (۱۳۹۰). رابطه عوامل شخصیت با گرایش به خشونت: نقش میانجیگر پایگاه‌های هویت، فصلنامه روان‎شناسی کاربردی. ۵ (۱). ۲۴-۴۰٫
17. سرمد، زهره و همکاران (۱۳۹۱). روش‎های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: آگه. چاپ بیست و چهارم.
18. شاملو، سعید (۱۳۷۴). مکتب‌ها و نظریه‌ها در روان‎شناسی شخصیت. تهران: رشد. چاپ پنجم.
19. طباطبایی، نفیسه و همکاران (۱۳۹۱). رابطه سبک‌های هویت و مسئولیت‌پذیری با پیشرفت تحصیلی نوجوانان ۱۵ تا ۱۸ ساله شهر تهران، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی. ۴۴٫ ۲۳-۴۲٫
20. غضنفری، احمد (۱۳۸۳). «اعتباریابی و هنجاریابی پرسشنامه سبک هویت (ISI – 6G)»، مطالعات تربیتی و روان‎شناسی. ۱۷٫ ۸۱-۹۶٫
21. فتحی‌آشتیانی، علی و داستانی، محبوبه (۱۳۹۱). آزمون‌های روان‎شناختی ارزشیابی شخصیت و سلامت روان. تهران: بعثت. چاپ هفتم.
22. ماسن، پاول هنری و همکاران (۱۳۹۰). رشد و شخصیت کودک. ترجمه مهشید یاسائی. تهران: کتاب ماد. چاپ شانزدهم.
23. مصباح‌ یزدی، محمدتقی (۱۳۹۲). آیین پرواز. تلخیص جواد محدثی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;. چاپ هفتم.
24. مغانلو، مهناز و همکاران (۱۳۸۷). رابطه عوامل مدل پنج عاملی شخصیت و سبک‌های هویت، مجله پژوهش‎های روان‎شناختی. ۱۱ (۱ و ۲). ۷۹-۹۴٫
25. میرز، لارنس و همکاران (۱۳۹۱). پژوهش چندمتغیری کاربردی (طرح و تفسیر). ترجمه حسن‌پاشا شریفی و همکاران. تهران: رشد.
26. نجفی، محمود (۱۳۸۴). نقش دین در حل بحران هویت نوجوانان، معلم. ۵٫ ۴۰-۴۱٫
27. نجفی، محمود و همکاران (۱۳۸۵). بررسی رابطه کارایی خانواده و دین‌داری با بحران هویت، دوماهنامه علمی پژوهشی دانشگاه شاهد. ۱۳ (۱۶). ۱۷-۲۶٫
28. Ainsworth, Maryet al. (1978). Patterns of attachment: A psychological study of the strange situation. Hillsdale. NJ: Erlbaum.
29. Arslan, Emel & Ari, Ramazan (2010). Analysis of ego identity process of adolescents in terms of attachment styles and gender, Procedia Social and Behavioral Sciences. 2. 744-750.
30. M. David ( 2009). Religious Identity; Conceptualization and measurement of the religious self. A dissertation Doctor of Philosophy. Emory University.
31. Laura E. (2006). Development through the Lifespan. Allyn & Bacon. 4^th edition
32. Berzonsky, M. D. & Adams, G.R. (1999). Revaluating the identity status paradigm: still useful after 35 years, Developmental Review. 19. 557-590.
33. Berzonsky, M. D. (1989). Identity style conceptualization and measurement, Journal of Adolescent Research. 4. 268-282.
34. Berzonsky, M. D. (1990). Self-construction over the lifespan: a process perspective on identity formation, Advances in Personal Construct Psychology. 1. 155-186.
35. Berzonsky, M. D. (1992). Identity Style Inventory (ISI3): Revised version.. State University of New York. Cortland. NY.
36. Costa, P.T & McCrae, R.R. (1992). NEO-PI-R Professional Manuel. Odessa. FL: Psychological Assessment Resource. Inc.
37. Duriez, Bart & Soenens, Bart (2006). Personality, identity styles and religiosity: An integrative study among late and middle adolescents, Journal of Adolescence. 119–۱۳۵٫
38. Erikson, Erik (1968). Identity: youth and crisis. New York: Norton.
39. Feist, Jess & Feist, Gregory (2008). Theories of Personality. McGraw-Hill.
40. Fulton, Aubyn (1997). Identity status, religious orientation, and prejudice, Journal of Youth and Adolescence. 26 (1). pp. 1-11.
41. Hazan, Cindy & Shaver, Phillip (1987). Romantic Love Conceptualized as an Attachment Process, Journal of Personality and Social Psychology. 52(3). 511-524.
42. Hunsberger, Bruce et al. (2001). Adolescent Identity Formation: Religious Exploration and Commitment, Identity, An International Journal of Theory and Research. 1(4). 365-386.
43. Imtiaz, Sara &Naqvi, Irum (2012). Parental Attachment and Identity Styles among Adolescents: Moderating Role of Gender, Pakistan Journal of Psychological Research. 27(2). 241-264.
44. Lindström, Emelie (2015). The Relationship between Identity Development and Religiousness in Swedish Emerging Adults. Master Thesis. Stockholms University, Psychology Institution.
45. Loevinger, J. (1976). Ego development. San Francisco: Jossey-Bass.
46. Marcia, J. E. (1966). Development and validation of ego identity status, Journal of Personality and Social Psychology. 551–۵۵۸٫
47. Marcia, J. E. (1980). Identity in adolescence. In J. Adelson (Ed.) Handbook of adolescent psychology. (pp. 159–۱۸۷). New York: Wiley.
48. Markstrom-Adams et al. (1994). The Ego-Virtue of Fidelity: A Case for the Study of Religion and Identity Formation in Adolescence, Journal of Youth and Adolescence. 23(4). 453-469.
49. Moshman, david (2011). Adolescent Rationality and Development Cognition, Morality, and Identit New york: Psychology Press. 3rd Edition.
50. Sadeghi, R. et al. (2014). The Relationship between Personality Traits and Identity Styles in Students, Journal of ILAM University of Medical Sciences. 22. 206 – ۲۱۶٫
51. Schultz, Duane P. & Schultz, Sydney E. (2013). Theories of Personality. Belmont. Wadsworth Cengage Learning.
52. Sheng, Shuyan (2014). Attachment Styles and Identity Status: An Exploratory Study. http://hdl.handle.net/1811/60409.
53. Shirdel, Esmaiel et al. (2015). Personality Characteristics and Identity Styles of Iranian Students, Journal of the Indian Academy of Applied Psychology. 41(1). 110-116.
54. Wulff, David (1997). Psychology of Religion Classic and Contemporary. John Wiley & Sons.