آزاده جعفری[۱]

امیرحسین بانکی پورفرد[۲]

سیده راضیه طبائیان[۳]

[۱]. کارشناسی ارشد رشته نهج البلاغه دانشکده اهل البیت (علیهم‌السلام) دانشگاه اصفهان. اصفهان. ایران.

[۲]. استادیار دانشکده اهل بیت دانشگاه اصفهان. اصفهان. ایران.

[۳]. استادیار گروه روان‌شناسی دانشگاه اصفهان. اصفهان. ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی و استخراج روش‌های پرورش مؤلفه سازگاری مدل هوش هیجانی بار-ان بود. روش جمع‌آوری داده‌ها کتابخانه‌ای و با روش تحلیل محتوا انجام شد. سه خرده‌مؤلفه سازگاری «انعطاف‌پذیری، حل مسئله و آزمون واقعیت»‌ در سنّت و سیره امام علی (علیه‌السلام) بررسی شد. انعطاف‌پذیری در سنت و سیره امام علی (علیه‌السلام)، عقاید و اصول را در‌بر نمی‌گیرد و رفق و مدارا در هنگام مشاهده ظلم و گناه و تجاوز به حقوق دیگران و پایمال‌شدن اصول اسلام مذموم بوده و‌ مداهنه نامیده می‌شود و در چنین مواقعی باید با خشونت و شدت با آن برخورد کرد. روش‌های پرورش این مؤلفه در سنّت و سیره امام علی(علیه‌السلام)، کسب صفت رفق و مدارا‌ و شناخت، آگاهی و پذیرش تفاوت‌های بین فردی بود. روش‌های پرورش خرده‌مؤلفه حل مسئله در سنت و سیره امام علی (علیه‌السلام) عبارت بود از فکر و اندیشه در‌باره مسئله، توکّل بر خداوند و مشورت‌کردن با‌ افراد واجد شرایط. خرده‌مؤلفه آزمون واقعیّت درباره دیدن واقعیت‌ها است، ولی سنت و سیره امام علی (علیه‌السلام)، راه‌های رسیدن به حقیقت‌ها و واقعیّت‌ها را پیش روی انسان قرار‌ داده بود که این راه‌ها عبارت بود از: لزوم ضرورت و کوشش مداوم برای رسیدن به حقیقت، لزوم صبر و استقامت و تحمّل مشکلات برای رسیدن به حقیقت، عبرت از حوادث عبرت‌آموز و عقوبت قیامت و تقوای الهی، لزوم پرهیز از خیال‌بافی و داشتن برهان از پروردگار و یا حجّتی آشکار، لزوم پیروی از اولیای خدا و اهل بیت پیامبر و تکیه‌نکردن بر نادانی خویش و پیروی‌نکردن از هوای نفس، لزوم پرهیز از دنیا و حجاب‌های پندار این عالم و‌ غفلت از خود و‌ خود‌فریبی.

کلیدواژه‌ها: مؤلفه سازگاری، هوش هیجانی، سنّت و سیره، امام علی (علیه‌السلام)، بار-ان.

کتابنامه

قرآن کریم.

نهج‌البلاغه. ۱۳۸۷٫ ترجمه علی شیروانی.

آمدی، عبد الواحد. ۱۳۷۷٫ غررالحکم و دررالکلم. شرح و ترجمه ‌هاشم رسولی محلاّتی. تهران. دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

ابن ابی الحدید، عبد الحمید بن هبه الله. ۱۳۸۸٫ ترجمه و شرح نهج‌البلاغه ابن ابی الحدید معتزلی. ترجمه غلامرضا لایقی. تهران. کتاب نیستان.

اتکینسون و هیلگارد. ۱۳۹۲٫ زمینه روان‌شناسی. ترجمه محسن ارجمند و حسن رفیعی. تهران. انتشارات ارجمند.

امین، محسن. ۱۳۷۳٫ سیره معصومان، امام علی (علیه‌السلام). دوران خلافت. ترجمه علی حجتی کرمانی. بی‌جا. ج ۲٫ انتشارات سروش.

بمانعلی منگابادی، دهقان؛ غلامیان، محسن. ۱۳۹۱٫ «انعطاف‌پذیری احکام شریعت اسلامی‌ از دیدگاه قرآن و احادیث نبوی». لسان صدق. شماره ۲٫ صص ۵۴-۲۹٫

تسخیری، محمدعلی. ۱۳۹۲٫ «تجدید در اندیشه اسلامی ‌و انعطاف‌پذیری در شرع». پژوهشگاه جامع علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. پرتال جامع علوم انسانی و علوم اسلامی.

ثابتی، فهیمه؛ شهنی ییلاق، منیژه. ۱۳۷۷. «تأثیر آموزش مهارت‌های اجتماعی در کاهش ناسازگاری‌های اجتماعی دانش‌آموزان پسر ناسازگار دبستانی اهواز». مجله علوم تربیتی و روان‌شناسی. شماره ۳ و ۴٫ ص ۱.

جعفری، یعقوب. ۱۳۶۸٫ «خوارج در گذرگاه تاریخ ۴: علی و خوارج». نشریه فلسفه و کلام. درس‌هایی از مکتب اسلام. سال ۲۹٫ شماره ۱۱٫ صص ۴۵-۳۸٫

حجازی، سارا؛ امیری، شعله؛ محمدیان، احمدیار؛ ملک پور، مختار. ۱۳۸۵٫ «بررسی اثربخشی آموزش گروهی حل مسئله بر میزان سازگاری اجتماعی زنان مبتلا به اختلالات خلقی دو قطبی». دو‌فصلنامه تحقیقات علوم رفتاری. دوره ۴٫ شماره ۱و۲٫ صص ‌۵۸-۵۲٫

حسینی تهرانی،‌ هاشم. ۱۳۶۱٫ عقاید الانسان. بی‌جا. نشر ‌هاشم حسینی تهرانی.

خوانساری، جمال. ۱۳۵۹٫ شرح غررالحکم و غررالکلم. تهران. مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران. چاپ دوم.

سبحانی تبریزی، جعفر. ۱۳۵۵٫ «فراز‌هایی حسّاس از زندگانی امیر مؤمنان: امام یگانه مرجع فکری و رهبر قضائی بود». مجله درس‌هایی از مکتب اسلام. سال ۱۷٫ شماره ۱۱٫ صص ۱۶-۱۰٫

ـــــــــــــــــــــ. ۱۳۶۷٫ «جنگ جمل: علی در سرزمین خاطره‌ها ربذه». نشریه درس‌هایی از مکتب اسلام. سال ۲۸٫ شماره ۱٫ صص ۲۶-۲۰٫

شاملی، نصرالله. ۱۳۹۱٫ معناشناسی واژه‌های اخلاقی نهج‌البلاغه. اصفهان. حوزه علمیه قم و دفتر تبلیغات اسلامی. شعبه استان اصفهان.

عالم زاده، محمد. ۱۳۹۱٫ به کجا و چگونه؟ نیم‌‌نگاهی به آرمان کمال و راه رسیدن به آن. قم. انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).

علاء الدین علی بن حسام معروف به متقی هندی. ۱۳۷۴٫ کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال. بیروت. ضبطه و فسر غریبه الشیخ بکری حیانی.

فرهودیان، علی. ۱۳۸۴٫ «انعطاف‌پذیری سازگاری و نشانه‌های روان‌پزشکی». تازه‌های علوم شناختی. سال هفتم. شماره ۲۵٫ صص ۷۵-۷۴٫

فولادی، عزّت اله.۱۳۸۳٫ مشاوره همتایان؛ چشم اندازها، مفاهیم بهداشت روان و مهارت ها. چاپ سوم. تهران. انتشارات طلوع دانش.

گنجی، محمدبن یوسف.۱۴۰۴ق. کفایه الطالب فی مناقب علی بن ابیطالب علیه السلام. محقق محمد‌هادی امینی .تهران. انتشارات دار احیاء تراث اهل البیت علیهم السلام.

کلینی، محمدبن یعقوب. ۱۳۸۸٫ فروع کافی. ترجمه گروه مترجمان.قم. انتشارات قدس.

لیثی واسطی، علی بن محمد. ۱۳۷۶٫ عیون الحکم و المواعظ. محقق حسین حسنی بیرجندی. قم. مؤسسه علمی‌ فرهنگی دارالحدیث سازمان چاپ و نشر.

محفوظی، محمد صمد؛ جان بزرگی، منصور. ۱۳۷۷٫ بررسی رابطه سلسله‌مراتب ارزش‌ها و سلامت روانی. تهران. مؤسسه پژوهشی ابن سینا.

خطبه غدیر. ترجمه حسین حسینی. ۱۳۸۴٫ چاپ هفتم. نشر زادنگار.

منتظری، حسینعلی. ۱۳۶۲٫ «درس‌هایی از نهج‌البلاغه(خطبه سی و یکم) سرسختی طلحه و انعطاف‌پذیری زبیر». فلسفه و کلام: پاسدار اسلام. شماره ۲۱٫ صص ۸-۶٫

منتظری مقدم، حامد. ۱۳۸۱٫ «روابط امام علی (علیه‌السلام) و معاویه (از خلافت تا جنگ صفین)». معرفت. شماره ۵۲٫ صص ۵۵-۴۲٫

ناظم، ناصر. ۱۳۸۷٫ «چند دفعه بخوانید ولی به‌راحتی باور نکنید: انسان اسیر توهّمات و ناهشیار، ناهشیاری‌اش و حقیقت‌پنداری توهّماتش و تزریق توهّمات به دیگران». ادبیات و زبان‌ها. شماره ۵۷٫ صص ۶۳-۶۰٫

نراقی، محمد مهدی. ۱۴۲۲ق. جامع السعادات. بیروت. الاعلمی.

نصربن مزاحم منقری. ۱۳۸۶٫ پیکار صفین، تصحیح و شرح عبدالسلام محمد‌هارون. ترجمه پرویز اتابکی. بی‌جا. انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.

نوری امام زاده ای، اصغر(۱۳۸۸). هوش عاطفی در محیط کار، اصفهان: نشر نوشته.

نیلی پور، مهدی. ۱۳۸۵٫ بهشت اخلاق بررسی ۳۱۳ واژه اخلاقی. بی‌جا. مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر(عج).

Bar-on,r. 1997. Baron emotional quotient inventory: technical manual. Toronto,multi-health system.

ـــــــــــ. ۲۰۰۶٫ “The bar-on model of emotional-social intelligence (esi)”. Psicothema.18. P 13-25.

Dzurilla, T. J.; Sheedy, C. F. 1995. “The relations between social problem solving ability and subsequent level of academic competence in collgeg students“. Cognitive therapy and Research. Vol: 16. No. 5. P 589-599.

Eliot, T. R.; Sherwin, E.; Harkins, S. W. 1995. “Self-appraised problem solving ability, affective states and psychological distress”.Journal of Counseling

Psychology. Vol. 42, No. 1. P 105-115.

Payne,j.ww.,Bettman,j.R, and Johnson,E.j.( 1993)The adaptive decision maker.cambridge university press: Cambridge.