بررسی عملیات روانی دشمن در هدایت افکار عمومی به هنگام جنگ ارزی و راهکارهای مقابله با آن
محمدعلی همدانی
دانش‌‌‌‌پژوه سطح چهار حوزۀ علمیۀ قم. دانش‌‌‌‌پژوه دکتری مدرسی انقلاب اسلامی. دانشگاه معارف اسلامی. قم. ایران.
چکیده
به هنگام بحران‌‌‌‌های اقتصادی، عملیات روانی نقش محوری در جهت‌‌‌‌دهی افکار عمومی و تشدید نابسامانی اقتصادی برعهده دارد. در پژوهش حاضر، تلاش شده است، تا ضمن شناسایی عوامل عملیات روانی دشمن در جنگ ارزی، راهکارهای مقابله با آن پیش روی مخاطب قرار گیرد.
پرسش اساسی که در این پژوهش به‌‌‌‌دنبال پاسخ دادن به آن هستیم این است که در زمان بحران‌‌‌‌های اقتصادی چگونه می‌‌‌‌توان با عملیات روانی دشمن (و به شکل خاص با شایعه و پیشگویی خودانجام) مقابله کرد. در این مختصر، نگارنده تلاش کرده است تا با بهره‌‌‌‌گیری از روش استنباطی، تحلیلی و توصیفی، در مرحلۀ نظری، و با روش مصاحبه و پژوهش میدانی، در عرصۀ عملی، نخست زمینه‌‌‌‌های شکل‌‌‌‌گیری و گسترش شایعه را بررسی کند و در انتها راهکار مقابله با آن را پیش روی مخاطب قرار دهد.
پیرامون دستاوردهای پژوهش باید گفت که سه موضوع، ابهام، اهمیت و ارضای نیاز محرومیت، نقش محوری در اثرگذاری شایعات در افکار عمومی دارند و پیرامون راهبرد مقابله با عملیات روانی نیز، نقطۀ ثقل مرکزی در اعتماد مردم به مسئولان خلاصه می‌‌‌‌شود.
کلیدواژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها:
افکار عمومی، عملیات روانی، جنگ ارزی، پیشگویی خودانجام، امنیت روانی، امنیت اقتصادی.
کتابنامه
جان بزرگی، مسعود و نوری، ناهید. ۱۳۹۴٫ نظریه‌‌‌‌های بنیادین روان درمانگری و مشاوره (اصول، فنون و مطابقت‌‌‌‌های فرهنگ). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. ناشر همکار تهران: سمت.
جنیدی، رضا. ۱۳۹۱٫ تکنیک‌‌‌‌های عملیات روانی و شیوه‌‌‌‌های مقابله. مشهد: به نشر (انتشارات آستان قدس رضوی). چاپ سوم.
ــــــــــــــ. ۱۳۷۷٫ مجموعه مقالات تبلیغات و عملیات روانی. تهران: دانشگاه امام حسین (ع). پژوهشکدۀ علوم دفاعی. چاپ دوم.
دادگران، سیدمحمد. ۱۳۸۲٫ افکار عمومی و معیارهای سنجش آن. تهران: انتشارات مروارید.
ذوالفقاری، مهدی. ۱۳۹۱٫ اصول و مبانی عملیات روانی (درآمدی بر اهداف، ابزارها و روش‌‌‌‌ها). تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
ریتزر، جورج و گودمن، داگلاس جی. ۱۳۹۰٫ نظریۀ جامعه‌‌‌‌شناسی مدرن. ترجمۀ خلیل میرزایی و عباس لطفی‌‌‌‌زاده. تهران: انتشارات جامعه‌‌‌‌شناسان.
ریکاردز، جیمز. ۱۳۹۳٫ جنگ‌‌‌‌های ارزی روند شکل‌‌‌‌گیری بحران‌‌‌‌های بعدی جهانی. مترجم رحیم میلانی‌‌‌‌بناب. تهران: شرکت چاپ و انتشارات راه فردا، انتشارات ناجی‌‌‌‌نشر.
_______. ۲۰۱۲ اندیشکدۀ کارنگی. https://www.aparat.com/v/mcrDE.
صادقی، جهانبخش؛ شایسته، سیاوش؛ آتشی، سیدحسین؛ مرئی، سیدمجتبی؛ داداشی، مهدی. ۱۳۹۴. مبانی روان‌‌‌‌شناسی نظامی. جلد اول. تهران: انتشارات دانشگاه افسری امام علی (ع).
فتحی آشتیانی، علی. ۱۳۸۱٫ مقدمه‌‌‌‌ای بر روان‌‌‌‌شناسی سیاسی. تهران: مؤسسۀ انتشارات بعثت. چاپ دوم.
کیسنجر، هنری. بی‌تا. سیاست خارجی آمریکا، سه گفتار. ترجمۀ حسن محمدی نژاد. تهران: مرکز مطالعات عالی بین‌‌‌‌المللی دانشگاه تهران.
لازار، ژودیت. ۱۳۸۰٫ افکار عمومی. ترجمۀ مرتضی کتبی. تهران: نشر نی.
لویمی، خالد. ۱۳۸۶٫ «مقایسۀ کاربرد فنون جنگ رسانه‌‌‌‌ای در دو شبکۀ ماهواره‌‌‌‌ای خبری العالم و الحره». فصلنامۀ عملیات روانی. سال پنجم. شمارۀ ۱۷٫
نصرتی، مهدی. ۱۳۹۲٫ «اضافه پرش نوبتی در همه بازارها».۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۲٫ روزنامۀ دنیای اقتصاد. شمارۀ ۲۹۰۶٫
نقیب زاده، احمد. ۱۳۸۹٫ درآمدی بر جامعه‌‌‌‌شناسی سیاسی. تهران: سمت. چاپ هشتم.
همدانی، محمدعلی. ۱۳۹۴٫ چالش‌‌‌‌های پیش‌‌‌‌روی نظام جمهوری اسلامی ایران. تهران: اندیشۀ عصر.
هوتون، دیوید پاتریک. ۱۳۹۳٫ روان‌‌‌‌شناسی سیاسی موقعیت‌‌‌‌ها افراد و مصادیق. ترجمۀ علی اشرف نظری و شهرزاد مفتوح. تهران: نشر قومس.
