بررسی رابطه کیفیت دلبستگی به والدین و دلبستگی به خدا با تاب‌آوری در دختران
باقر غباری‌بناب
دانشیار دانشگاه تهران. تهران. ایران.
استادیار دانشگاه تهران. تهران. ایران.
کارشناس ارشد روانشناسی کودکان استثنایی. تهران. ایران.
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه کیفیت دلبستگی به والدین و کیفیت دلبستگی به خدا با تاب‌آوری در دختران آسیب‌دیده بی‌سرپرست و بدسرپرست شهرستان سربیشه است. طرح پژوهشی حاضر ازجمله تحقیقات بنیادی از نوع هم‌بستگی است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه کودکان دختر شهرستان سربیشه تشکیل می‌دهد که در سال تحصیلی ۹۳-۹۲ مشغول به تحصیل بودند. نمونه ۵۰ نفری این پژوهش با استفاده از جدول مورگان با روش خوشه‌ای چند‌مرحله‌ای انجام شد. در پژوهش حاضر از پرسش‌نامه‌های دلبستگی به والدین (آرمسدن و گرینبرگ، ۱۹۸۷)، دلبستگی به خدا (غباری‌بناب و حدادی‌کوهسار، ۱۳۹۰) و تاب‌آوری (کانر و دیویدسون، ۲۰۰۳) استفاده شد. به‌منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون t دو گروه مستقل و تحلیل رگرسیون استفاده شد. تحلیل یافته‌ها نشان داد که بین دلبستگی ایمن به خدا و والدین با تاب‌آوری دختران آسیب‌دیده هم‌بستگی مثبت و بین دلبستگی ناایمن اجتنابی و دلبستگی اضطرابی دوسوگرا به والدین و تاب‌آوری دختران آسیب‌دیده هم‌بستگی منفی به‌دست آمد. همچنین، بین دلبستگی اجتنابی و دلبستگی اضطرابی/دوسوگرا به خدا و تاب‌آوری در دختران آسیب‌دیده (بدسرپرست و بی‌سرپرست) هم‌بستگی منفی وجود دارد. نتایج نشان داد که کیفیت دلبستگی به خدا و والدین می‌تواند میزان تاب‌آوری این دختران را پیش‌بینی کند. نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش پیامدها و مدلولات نظری و کاربردی دارد که در اصل مقاله به آنها اشاره شده است.
کلیدواژه‌ها: سبک‌های دلبستگی به خدا، سبک‌های دلبستگی به والدین، تاب‌آوری، دختران آسیب‌دیده، بدسرپرست و بی‌سرپرست.
کتابنامه
احمدی، خدابخش؛ شیخ، مهدی؛ سرابندی، حسن. ۱۳۹۱٫ «نقش دلبستگی به خدا در تاب‌آوری و سلامت روان والدین کودکان عقب‌مانده ذهنی آموزش‌پذیر». فصلنامه علمیـپژوهشی پژوهش در سلامت روان‌شناختی. (۶)۱٫ صص ۹-۱٫
اکبری، زهرا؛ وفائی، طیبه؛ خسروی، صدرالله. ۱۳۹۰. «بررسی رابطه بین سبک‌های دلبستگی و میزان تاب‌آوری همسران جانبازان». مجله علمیـپژوهشی طب جانباز. (۳)۱۰٫ صص ۱۷-۱۲٫
بشارت، محمدعلی؛ عباسپور دوپلانی، طاهره. ۱۳۹۰٫ «رابطه راهبردهای فراشناختی و خلاقیت با تاب‌آوری در دانشجویان». یافته‌های نو در روانشناسی. (۴)۵٫ صص ۱۲۲-۱۰۹٫
پاکدامن، شهلا؛ سادات سیدموسوی، پریسا؛ قنبری، سعید؛ ملحی، الناز. ۱۳۹۰٫ «کیفیت دلبستگی به والدین و نشانه‌های درونی‌سازی‌شده و برون‌سازی‌شده در نوجوانان: بررسی مقایسه‌ای نقش پدران و مادران». فصلنامه پژوهش‌های نوین روان‌شناختی، (۶)۲۳٫ صص ۴۴-۲۱٫
پیوسته‌گر، مهرانگیز؛ سیف، سوسن؛ درویزه، زهرا؛ و پورشهریاری، مه‌سیما. ۱۳۸۵٫ «پیش‌بینی اختلال دلبستگی کودکان دبستانی بر‌اساس سبک دلبستگی والدین آنها». مطالعات روان‌شناختی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی. دانشگاه الزهرا. (۲)۱و۲٫ صص ۱۴۶-۱۲۵٫
تقی‌یاره، فاطمه؛ مظاهری، محمدعلی؛ فلاح، پرویز. ۱۳۸۴. «بررسی ارتباط سطح تحول من، دلبستگی به خدا و جهت‌گیری مذهبی در دانشجویان». مجله روانشناسی، (۳۳)۵٫ صص ۲۱-۴٫
حجازی، الهه؛ اژه‌ای، جواد؛ رنجبر، غفار. ۱۳۹۲٫ «پیش‌بینی ارتباط با مدرسه بر‌اساس دلبستگی به والدین و همسالان». فصلنامه خانواده پژوهش. (۹)۳۳٫ صص ۹۷-۸۳٫
حجازی، الهه؛ سلیمانی، حمیده. ۱۳۸۹٫ «کیفیت دوستی، تقابل دوستی و تاب‌آوری». مجله علوم رفتاری. ۴(۴). صص ۳۲۵-۳۱۹٫
خانجانی، زینب. ۱۳۸۴٫ تحول و آسیب‌های دلبستگی از کودکی تا نوجوانی. تبریز. فروزش.
خلعتبری، جواد و بهاری، صونا. ۱۳۸۹٫ «ارتباط بین تاب‌آوری و رضایت از زندگی». فصلنامه روانشناسی تربیتی. (۱)۲٫ صص ۹۴-۸۳٫
دادستان، پریرخ. ۱۳۷۸٫ روانشناسی مرضی تحولی. تهران. سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
زاهد بابلان، عادل؛ رضایی جمالجویی، حسن؛ و حرفتی‌سبحانی. ۱۳۹۱٫ «رابطه دلبستگی به خدا و تاب‌آوری با معناداری در زندگی دانشجویان». دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی. (۱۳)۳٫ صص ۱۱-۱٫
شعیبی، فاطمه. ۱۳۸۵٫ سبک دلبستگی و روابط اجتماعی. نشر دوران.
صیدی، محمدسجاد؛ پورابراهیم، تقی؛ باقریان، فاطمه؛ منصور، لادن. ۱۳۹۰٫ «رابطه بین معنویت خانواده با تاب‌آوری آن، با واسطه‌گری کیفیت ارتباط در خانواده». روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی. ۲(۵). صص ۷۹-۶۳٫
عمرانیان، معصومه؛ شیخ الاسلامی، راضیه. ۱۳۹۱٫ «نقش سبک‌های دلبستگی در ارضای نیازهای اساسی روان‌شناختی فرزندان با توجه به وضعیت اشتغال مادر». زن در فرهنگ و هنر. دوره چهارم. صص ۶۲-۴۵٫
غباری‌بناب، باقر؛ استیری، زهره. ۱۳۸۵٫ «مقایسه ویژگی‌های شخصیتی و سبک دلبستگی در مادران کودکان با اختلال درخودماندگی و مادران کودکان عادی». پژوهش در حیطه کودکان استثنایی. (۶)۳٫ صص ۸۰۴- ۷۸۷٫
غباری‌بناب، باقر؛ حدادی‌کوهسار، علی‌اکبر. ۱۳۹۰٫ «دلبستگی به خدا در بافت فرهنگ اسلامی: پایه‌های نظری، ساخت و رواسازی ابزار اندازه‌گیری». روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی. (۱)۴٫ صص ۱۰۶-۸۱٫
کشتکاران، طاهره. ۱۳۸۸٫ «رابطه الگوهای ارتباط خانواده با تاب‌آوری در دانشجویان دانشگاه شیراز». دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی. (۱۱)۳۹٫ ص۵۳-۴۳٫
محمدی، ابوالفضل؛ آقاجانی، میترا؛ زهتاب‌ور، غلام‌حسین. ۱۳۹۰٫ «ارتباط اعتیاد، تاب‌آوری و مؤلفه‌های هیجانی». مجله روان‌پزشکی و روانشناسی ایران. (۱۷)۲٫ صص ۱۴۲-۱۳۶٫
مظفری، محمدصادق؛ سهرابی‌شگفتی، نادره؛ سامانی، سیامک. ۱۳۹۰٫ «نقش واسطه‌گری تاب‌آوری در ارتباط بین ابعاد دلبستگی و سلامت روان». روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی. (۲)۵٫ ص ۱۸۲-۱۶۵٫
مؤمنی، خدامراد؛ اکبری، مصطفی؛ آتش‌زاده شوریده، فروزان. ۱۳۸۸٫ «رابطه تاب‌آوری و فرسودگی شغلی در پرستاران». فصلنامه علمیـپژوهشی طب و تزکیه. (۷۴و۷۵).صص ۴۷-۳۷٫
مؤمنی، فرزانه؛ مختار، ملک‌پور؛ مولوی، حسین؛ امیری، شعله. ۱۳۸۹٫ مقایسه سبک‌های دلبستگی ناایمن اضطرابی/اجتنابی، ناایمن اضطرابی/دوسوگرا و ایمن جوانان دارای نقایص بینایی، شنوایی و جوانان عادی شهر اصفهان. تحقیقات علوم رفتاری. (۸)۲٫ صص ۱۱۳-۱۰۳٫
نایبی‌نیا، انورسادات؛ سالاری، پروین؛ مدرس غروی، مرتضی. ۱۳۹۰٫ «بررسی ارتباط سبک دلبستگی باالغین به والدین با تنش، اضطراب و افسردگی». مجله اصول بهداشت روانی. ۱۳(۲). ص ۲۰۲-۱۹۴٫
نریمانی، محمد؛ عباسی، مسلم. ۱۳۸۸٫ «بررسی ارتباط بین سرسختی روان‌شناختی و خودتاب‌آوری با فرسودگی شغلی». فراسوی مدیریت. ۲(۸). صص ۹۲-۷۵٫
نصیر، مرضیه. ۱۳۹۰٫ «رابطه راهبردهای مقابله با استرس و تاب‌آوری با خوش‌بینی در دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه شهرستان دزفول». یافته‌های نو در روانشناسی. ۲(۴). ص ۱۴-۱٫
واحدی، شهرام؛ فتحی، آیت‌اله. ۱۳۸۹٫ «رابطه بین دلبستگی به والدین و همسالان با جدایی روان‌شناختی دانشجویان دختر و پسر جدیدالورود». فصلنامه علمیـپژوهشی روانشناسی دانشگاه تبریز. (۵)۱۷٫ صص ۱۸۹-۱۵۷٫
ولیزاده، سوسن؛ ارشدی بستان‌آباد؛ باباپور خیر‌الدین، جلیل؛ شاملی، راحله. ۱۳۹۲٫ «مقایسه وضعیت دلبستگی به والدین کودکان مهد و غیرمهد شهر تبریز». روان‌پرستاری. (۱)۱٫ صص۱۸-۱۰٫
Ainsworth, M.D.S., Blehar, M.C., Waters, E., & Wall, S. 1978. Patterns of Attachment: Assessed in the Strange Situation and at Home. Hillsdale. NJ: Lawrence Erlbaum.
Arce, E., Simmins, A. W., Stein, M. B., Winkielman, P., Hitchcock, C., & Paulus, M. P. 2008. “Association between in dividable differences in self – reported emotional resilience and the affective perception of neutral faces”. Journal of Affective Disorders. 2(4). P 120-131.
Armsden, G. C, and Greenberg, M. T. 1987. The inventory of parent and peer attachment: Individual differences and their relationship to psychological well-being in adolescence. J Youth Adolesc. 1987 Oct; 16(5):427-54. doi: 10.1007/BF02202939.
Beck, R. 2006. “God as a Secure Base: Attachment to God and Theological Exploration“. Journal of Psychology and Theology. La Mirada: Summer. Vole, 34, 2: P 125-128.
Belavich, T. G., & Pargament, K. I .2002.” The role of attachment in predicting spiritual loved one in surgery“. Journal of Adult Development. 9(1). P 13-29.
Bowlby, J. 1969/1982. “Attachment and loss“. Vol. 1. Attachment (2nd ed.). New York: Basic Books.
ـــــــــــــ. ۱۹۷۳٫ “Attachment and loss“: Vol. 2. Separation: Anxiety and anger. New York: Basic Books.
ـــــــــــــ. ۱۹۸۰٫ Attachment and loss: Vol. 3. Sadness and depression. New York: Basic Books.
ـــــــــــــ. ۱۹۸۸٫ Attachment, communication, and the therapeutic process. A secure base: Parent-child attachment and healthy human development, 137-157.
Connor, K.M. and Davidson, J.R.T. (2003) Development of a new resilience scale: the Connor–Davidson Resilience Scale (CD-RISC). Depression and Anxiety, 18 (2), 76–۸۲٫
Cornelio, G. Banaage, M.D. 2002. Resilien street children and substance abuse prevention. Prevention perspectives.
Davila, J., & Burge, D. 1997. “Why attachment styles change?” Journal of Personality and Social Psychology, 73 (4). P 826-838.
Eric, V. F. 1993. Being drug Free: Resiliency Factors in Texas Youth.
Graham, C.A., & Easterbrooks, M.A. 2000. “School-aged Children’s Vulnerability to Depressive Symptomatology: The role of Attachment Security, Maternal Depressive Symptomatology, and Economic Risk“. Development and Psychopathology. 12. P 201-213.
Izadian N, Amiri M, Jahromi R, Hamidi SH. 2010. “A study of relationship between suicidal ideas, depression, resiliency, daily stresses and mental health among Tehran university students”. Proscenia Social and Behavioral Sciences. 5. P 1515-1519.
Kirkpatrick, L. A. 1999. Attachment and religious representations and behavior. In J. Cassidy & P. R. Shaver (Eds.). Handbook of attachment: Theory, research, and clinical applications. P 803-822. New York: Guilford Press.
Kirkpatrick, L. A., & Davis, K. E. 1994. “Attachment style, gender, and relationship stability: A longitudinal analysis”. Journal of Personality and Social Psychology, 66. P 502-512.
Kirkpatrick, L.A. 1999. Attachment and religious representations and behavior. In J. Cassidy & P. R. Shaver (Eds.). Handbook of attachment: Theory, research, and clinical applications. p. 803-822. New York: Guilford.
LaFromboise, T.D., Hoyt, D.R., Oliver, L., & Whitbeck, L, B. 2006. “Family, community, and school influences on resilience among Native American adolescents in the upper Midwest“. Journal of Community Psychology. 34(2). P 193–۲۰۹٫
Martin, A, J & Marsh, H. 2006. Academic resilience and its psychological and educational correlations: a construct validity approach. Psychology in the Schools. ۴۳٫ P 267-281.
Matt Brdshaw, a. Christopher G. Ellison, B., & Jack P. Marcum, C. 2010. “Attachment to God, Images of God, and psychological Distress in a nationwide sample of Presbyterians”. International Journal for the psychology of Religion. 20(2). P 130 – ۱۴۷٫
Mikulincer, M., & Shaver, P. R. 2003. “The attachment behavioral system in adulthood: Activation, psychodynamics, and interpersonal processes. In M. P. Zanna (Ed.)“. Advances in experimental social psychology. (Vol. 35, P 53–۱۵۲). New York: Academic Press.
Mikulincer, M., & Shaver, P. R. 2005. “Mental representations of attachment security: Theoretical foundation for a positive social psychology. In M. W. Baldwin (Ed.)“. Interpersonal Cognition. p. 233-266. New York: Guilford Press.
Mikulincer, M., & Shaver, P. R. 2007. Contributions of attachment theory and research to motivation Science. In J. Shah & W. Gardner (Eds.). Handbook of motivation science. New York: Guilford Press.
Mikulincer, M., & Shaver, P. R. 2010″An attachment Perspective on bereavement. In M. Stroebe, R. O. Hansson, H. A. W. Schut, & W. Stroebe (Eds.)“. Handbook of bereavement research and Practice: 21st century perspectives. Washington, DC: American Psychological Association.
Millings, A., Buck, R., Montgomery, A., Spears, M., & Stallard, P. 2012. “School connectedness, peer attachment, and self-esteem as predictors of adolescent depression”. Journal of Adolescence. 35. P 1061-1067.
Moon, D .G. Jackson, K. M., & Hecht, M .I. 2000. “family risk and resiliency factors, substance use, and the drug resistance process in adolescence“. Journal of drug education, 30 (4). P 373-398.
Rowatt, W.C., & Kirkpatrick, L.A. 2002. “Two dimensions of attachment to God and their relation to affect, religiosity, and personality constructs“. Journal for the Scientific Study of Religion. 41(4). P 637-651.
Rutter, M. (1993). Resilience: Some conceptual considerations. Journal of Adolescent Health, 14(8), 690-696. doi:10.1016/1054-139X(93)90196-V
Shaver, P. R., & Hazan, C. 1993. “Adult romantic attachment: Theory and evidence. In D. Perlman & W. Jones (Eds.)”. Advances in personal relationships. (Vol. 4, P 29-70). London: Jessica Kingsley.
