مسعود فیاضی^*

* عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

چکیده

در هرمنوتیک دو رویکرد روشی و فلسفی شایع است که اصلی­ترین تفاوت آنها در پیش‎فرض اساسی معناداری متن فی حد ذاته و صرف نظر از خواننده است. در بین این دو رویکرد آنکه با دانش اصول فقه قرابت داشته، در این پیش‏فرض بنیادین مشترک است، هرمنوتیک روشی است. به‎طورطبیعی بررسی تطبیقی این دو دانش ثمرات معرفتی درخوری برای هر دو خواهد داشت؛ اما پیش زمینه اصلی این بررسی و مقدم بر آن، بررسی تطبیقی دستگاه‏های فکری آنهاست که تشکیل‏دهنده اصلی هویت آنها می‏باشد؛ زیرا تنها در این صورت است که معنای قواعد و روش‏هایی که در این دو دیسیپلین به کار رفته، معین خواهد شد. از این جهت لازم است در ابتدا بررسی تطبیقی­ای بین مبانی الاهیاتی هرمنوتیک روشی و دانش اصول فقه صورت گیرد؛ چراکه خاستگاه اولین و اصلی شکل‏گیری هرمنوتیک روشی، تفسیر کتاب مقدس در بین یهودیان و مسیحیان بود و به همین دلیل آموزه­های الاهیاتی نقش بسیار مهمی در شکل‏دهی به آن داشت. مقاله حاضر می‏کوشد این بررسی تطبیقی را بین اصلی‏ترین آموزه­های الاهیاتی که بیشترین تأثیر را در ساماندهی به روش‏های تفسیری در هرمنوتیک و اصول فقه دارند، انجام دهد.

واژگان کلیدی: هرمنوتیک روشی، هرمنوتیک روش‏شناختی، اصول فقه، مبانی الاهیاتی.

منابع و مآخذ

* قرآن کریم.

** کتاب مقدس مسیحیان (انجیل).

1. جرجانی، علی. ۱۳۵۷ق. التعریفات. قاهره. [بی‎نا].
2. حقانی فضل، محمد. ۱۳۹۲٫ خطاناپذیری کتاب مقدس. قم. انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب. چاپ اول.
3. حقی البرسوعی، اسماعیل. ۱۴۰۵ق. تفسیر روح البیان. ج۱۰٫ قم. دار احیاء التراث الاسلامی. چاپ هفتم.
4. دارتیگ، آندره. ۱۳۹۱٫ پدیدارشناسی چیست. ترجمه محمود نوالی. تهران. انتشارات سمت. چاپ ششم.
5. سبحانی، جعفر. ۱۳۹۰٫ محاضرات فی الالهیات. ترجمه عبدالرحیم سلیمانی. قم. انتشارات مرکز مدیریت حوزه‏های علمیه. چاپ دوم.
6. ـــــــــــــ. ۱۳۸۶٫ «خاتمیت انقطاع وحی تشریعی: پاسخ آیت‏الله سبحانی به دکتر سروش». مجله معارف. ش۳۱٫
7. سعدی، ابو حبیب. ۱۴۰۸ق. القاموس الفقهی لغه و اصطلاحا. دمشق. دارالفکر. چاپ دوم.
8. سلیمانی اردستانی، عبدالرحیم. ۱۳۸۴٫ مسیحیت. قم. آیت عشق. چاپ دوم.
9. طباطبایی، محمد حسین. ۱۳۸۳٫ تفسیر المیزان. ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی. ج ۳ و ۱۲٫ قم. دفتر انتشارات اسلامی. چاپ نوزدهم.
10. ــــــــــــــــــــ. ۱۴۱۷ق. المیزان فی تفسیر القران. ج۲۰٫ بیروت. مؤسسه الاعلمی للمطبوعات. چاپ اول.
11. عزیز، فهیم. ۱۳۹۲٫ دانش تفسیر در سنت یهودی- مسیحی. ترجمه علی نجف نژاد. قم. انتشارات دانشگاه مفید. چاپ اول.
12. فیلیپ، الکساندر. ۱۳۸۶٫ «تاریخ تفسیر کتاب مقدس». ترجمه حامد فیاضی. مجله هفت آسمان. ش۳۴٫
13. م.گرنت، رابرت و دیوید تریسی. ۱۳۸۵٫ تاریخچه مکاتب تفسیری و هرمنوتیکی کتاب مقدس. ترجمه ابوالفضل ساجدی. تهران. سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. چاپ اول.
14. گروندن، ژان. ۱۳۹۱٫ درآمدی به هرمنوتیک فلسفی. ترجمه محمد سعید حنایی کاشانی. تهران. انتشارات مینوی خرد. چاپ اول.
15. نائینی، محمدحسین. ۱۳۶۸٫ اجود التقریرات. قم. انتشارات مصطفوی.
16. مجلسی، محمد باقر. ۱۴۰۳ق. بحارالانوار. ج۲۳-۲۴، ۶۷ و ۸۹٫ بیروت. دار احیاء التراث العربی. چاپ دوم.
17. مصباح یزدی، محمد تقی. ۱۳۸۹٫ آموزش عقاید. تهران. شرکت چاپ و نشر بین‏الملل. چاپ چهل‌و‌نهم.
18. مک گراث، آلیستر. ۱۳۹۲٫ درسنامه الاهیات مسیحی. ترجمه بهروز حدادی. ج۱٫ قم. انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب. چاپ اول از ویرایش پنجم.
19. میشل، توماس. ۱۳۸۷٫ کلام مسیحی. ترجمه حسین توفیقی. قم. انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب. چاپ سوم.
20. Sushma Shiris, Tirhekar. Research Methodology in Education. USA. lulu publication.
21. Seebohm T.M. HERMENEUTICS: METHODAND METHODOLOGY. USA. Kluwer Academic Publishers.
22. Jameson ,Fredric. 1974.  Marxism and Form: Twentieth-century Dialectical Theories of Literature. USA. Princeton University Press.
23. Alonso Schokel, Luis. A MANUALOF HERMENEUTICS. Translated by Liliana M. Rosa. England. Sheffield Academic Press Ltd.
24. Szondi, Peter. 1995. Introduction To litrary Hermeneutics. Translated by Martha Woodmansee. USA. Cambridge University Press.
25. Greidanus. 1999. Sidney  Preaching Christ from the Old Testament: A Contemporary Hermeneutical Method. U.k. Wm. B. Eerdmans Publishing.
26. Warren Bowersock, Glen. 1999. Late Antiquity: A Guide to the Postclassical World. USA. Harvard University Press.