نسیم اشرافی

استادیار گروه معماری، واحد پردیس، دانشگاه آزاد اسلامی، پردیس، ایران.

ashrafi@pardisiau.ac.ir

غزال صفدریان

استادیار گروه معماری، واحد پردیس، دانشگاه آزاد اسلامی، پردیس، ایران.

safdariana@pardisiau.ac.ir

چکیده

اثر معماری محصول فرآیند شناخت و آفرینشی است که خالق اثر به عنوان علت فاعلی، به‌واسطه جهان‌بینی خود آن را رقم زده است. این جهان‌بینی به عنوان پارادایم معمار نقش اساسی در جهتدهی علت غایی یعنی ایده، علت صوری یعنی کانسپت و در نهایت علت مادی یا بنا دارد. اما آنچه که از اهمیت برخوردار است؛ سلسله‌مراتب ادراکات و نحوه تبدیل ایده به  فرم در چارچوب پارادایم معمار می‌باشد. پژوهش حاضر همواره در تلاش است با استخراج ماهیت معنایی واژه‌های ایده وکانسپت (طرح‌مایه) در پارادایم‌های غربی، اسلامی و فلسفی، فرایند شناخت و خلق معماری را در قالب علل اربعه مورد تبیین قرار داده تا بتواند تفاوت‌های سیر روند آفرینش اثر را در دو پارادایم بومی (اسلامی) و غیربومی (غربی) مورد مداقه قرار دهد؛ و در این راستا نوع جهتگیری کانسپت از ایده را در نیل به فرم معرفی نماید.

واژه ‏های کلیدی:

 معماری، کانسپت، علل اربعه، شناخت و آفرینش.

منابع

1. اشرافی، نسیم، و محمد نقی‌زاده. ۱۳۹۴٫ مقایسه تطبیقی فرایند شناخت و آفرینش- با تبیین جایگاه «حقیقت» و «ایده»- در هنر و معماری غربی و اسلامی. هویت شهر ۹ (۲۳): ۳۷-۴۶٫
2. اشرافی، نسیم. ۱۳۹۷٫ تبیین مبانی معرفت‌شناسی در معماری و شهرسازی با تکیه بر نگرش سیستمی. هویت شهر ۱۲ (۳۳): ۸۹-۹۸٫
3. افلاطون. ۱۳۹۰٫ جمهور. ترجمه‌ی فواد روحانی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
4. پناهی، سیامک، رحیم هاشم‌پور، و سید غلامرضا اسلامی. ۱۳۹۳٫ معماری اندیشه، از ایده تا کانسپت. هویت شهر ۸ (۱۷): ۲۵-۳۴٫
5. پورمند، حسن‌علی، و رضا منصوری. ۱۳۹۲. نقش و کاربرد استعاره در طراحی معماری. کتاب ماه هنر (۱۷۷): ۴-۱۱٫
6. تقدیر، سمانه. ۱۳۹۶٫ تبیین مراتب و فرآیند ادراک انسان و نقش آن در کیفیت خلق آثار معماری بر اساس مبانی حکمت متعالیه. پژوهش‌های معماری اسلامی ۵ (۱): ۵۱-۷۰٫
7. داودی، سمیه، و سید محمد حسین آیت اللهی. ۱۳۸۷٫ استعاره چیست و چگونه در تولید طرح مایه اثر می گذارد؟ صفه ۱۷ (۴۷): ۱۷-۲۶٫
8. ریش‌سفید نوش‌آبادی، سجاد، آزیتا بلالی اسکویی، و محمدعلی کی‌نژاد. ۱۳۹۴٫ ساحت مجهول در معماری، لزوم شناخت ابعاد معرفت‏شناختی انسان در معماری. پژوهش‌های معماری اسلامی ۳ (۱): ۳۷-۵۴٫
9. شایگان، داریوش. ۱۳۷۲٫ در فضاهای گمشده. نامه‌ی فرهنگ (۹): ۲۳-۲۵٫
10. شولتز، کریستیان نوربرگ. ۱۳۸۱. معماری، حضور، زبان و مکان. ترجمه‏ی علیرضا سید احمدیان. تهران: نیلوفر.
11. عظیمی، مریم. ۱۳۹۸٫ تببین جایگاه معنی و خیال در روند طراحی معماری. پژوهش‎های معماری اسلامی ۳ (۷): ۷۷- ۹۰٫
12. گروتر، یورگ. ۱۳۷۵. زیباشناختی در معماری. ترجمه‏ی جهانشاه پاکزاد و عبدالرضا همایون. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
13. لکزایی، نجف، و محمد سنقری. ۱۳۹۴٫ الگوی اسلامی پیشرفت بر اساس مفاهیم قرآن کریم. سیاست متعالیه ۳ (۸): ۷-۲۸٫
14. محمدی محمدیه، زهرا، و عباس جوارشکیان. ۱۳۹۲٫ بررسی تطبیقی سیر از کثرت به وحدت در هستی‏شناسی افلاطون و ملاصدرا. حکمت معاصر ۴ (۴): ۹۹- ۱۱۹٫
15. مصباح، محمدتقی. ۱۳۹۱٫ اخلاق در قرآن، جلد ۱. قم: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى^{(قدس سره)}.
16. نقی‌زاده، محمد، و بهناز امین‌زاده. ۱۳۷۹. رابطه معنا و صورت در تبیین مبانی هنر. هنرهای زیبا (۱۶): ۱۶-۳۲٫
17. نقی‌زاده، محمد. ۱۳۸۴. مبانی هنر دینی در فرهنگ اسلامی. تهران: دفتر نشر و فرهنگ اسلامی.
18. یوسفی‌پور، شهرام. ۱۳۸۲٫ مجموعه مقالات همایش نقد تجدد از دیدگاه سنتگرایان معاصر. تهران: نشر ‏فرهنگستان هنر.

References

1. Ashrafi, Nasim, and Mohammad Naghizadeh. 2015. Comparing of Recognition and Creation Process by Exploring the “Truth” and “Concept” Position in Islamic and West Art and Architecture. Hoviatshahr 9 (23): 37-46.
2. Ashrafi, Nasim. 2018. Explaining The Epistemological Foundations of Architecture and Urban Planning with System Approach. Hoviatshahr 12 (33): 89-99.
3. Azimi, Maryam. 2019. Explaining the Role of Meaning and Imagination in Architectural Design Process. Researches in Islamic Architecture 3 (7): 77- 90.
4. Davudi, Somayyeh, and Seyed Mohammad Hassan Ayatollahi. 2008. Metaphor and Its Role in Creating Concepts. Soffeh 17 (47): 17- 26.
5. Dorfaj P., M. Farzaneh, N. Salaji. 2013. Concept, Giving Form to an Idea. Journal of Civil Engineering and Urbanism 2(6): 235-238.
6. Grutter, Jorg Kurt. 1996. Aesthetics in Architecture. Translated by Jahanshah Pakzad and Abdorreza Homayun. Tehran: Shahid Beheshti University.
7. Heylighen, A., and G. Martin. 2005. Chasing Concepts During Design: A Photo Shoot from the Field of Architecture. Aie Edam 19(04): 289-299.
8. Kolodner, J. 1993. Case–Based Reasoning. Morgan Kaufmann Publishers, Inc.
9. Lakzaee, Najaf, and Mohammad Songhori. 2014. The Islamic Advancement Pattern Based on Quranic Concepts. Transcendent Policy 3 (8): 7- 28.
10. Mesbah, Mohammad Taghi. 2012. Ethics in the Quran, Vol 1. Qom: Imam Khomeini Education and Research Institute.
11. Mohammadi Mohammadieh, Zahra, and Abbas Javareshkian. 2014. A Comparative Study of the Transmission from Plurality to Oneness in Plato and MullaSadra’s Ontology. Hekmat-e Moaser 4 (4): 99-119.
12. Murphy, G. L. 2002. The big book of concepts, MIT press
13. Nagai, Y., T. Taura, and F. Mukai. 2009. Concept Blending and Dissimilarity: Factors for Creative Concept Generation Process. Design Studies 30(6): 648-675.
14. Naghizade, Mohammad, and Behnaz Aminzade. 2000. The Relationship between Meaning and Appearance in Expressing Art Foundations. Honar-ha-ye-Ziba (16): 16- 32.
15. Naghizade, Mohammad. 2005. Fundamentals of Religious Art in Islamic Culture. Tehran: Daftar-e Nashr-e Farhang-e Islami.
16. Panahi, Siamakk, Rahm Hashempour, and Seyed Gholamreza Islami. 2014. The Mind Architecture, from the Idea to the Concept. Hoviatshahr 8 (17): 25- 34.
17. ۲۰۱۱٫ Republic. Translated by Foad Ruhani. Terhran: Elmi va Farhangi.
18. Poormand, Hassanali, and Reza Mansouri. 2013. The Role and Application of Metaphor in Architectural Design. Ketab-e Mah-e Honar (117): 4-11.
19. Rishsefid Noshabadi Sajjad, Azita Belali Oskoui, and Mohammad Ali Kaynejad. 2015. Unknown Realm in Architecture, Requirement for Study of Epistemological Aspect of Humanity in Architecture. Researches in Islamic Architecture 3 (1): 37- 54.
20. Ruan, X. 2010. What Can Be Taught in Architectural Design? Parti, Poché, and Felt Qualities. Frontiers of Architecture and Civil Engineering in China 4(4): 450-455.
21. Shayegan, Dariush. 1993. In Lost Spaces. Name-ye-Farhang (9): 23- 25.
22. Schulz, Christian Norberg. 2002. Architecture, Presence, Language, and Place. Translated by Alireza Seyed Ahmadian. Tehran: Niloofar.
23. Taghdir, Samane. 2017. Explaining the Human Perception Levels and Process and its Role in the Quality of Creation of Architectural Works Based On Transcendent Wisdom. Researches in Islamic Architecture 5 (1): 51-70.
24. Yusefipoor, Shahram. 2003. Proceedings of the Conference on the Critique of Modernity from the Perspective of Contemporary Traditionalists. Tehran: Iranian Academy of the Arts.