سید مجید امامی

استادیار گروه فرهنگ و دولت دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام). تهران. ایران.

s.m.emamy@isu.ac.ir

چکیده

در جهان امروز، پیش‌بینی تهدیدها و مصون‌سازی ساختارها و عاملیت‌ها از هرگونه بحران‌آفرینی مهاجم و متخاصم از مهم‌ترین مسائل هر نظام فرهنگی و هر دولت مستقلی است. اگر ابعاد فرهنگی ارتباطی این دفاع غیرنظامی و غیرمسلح را برجسته کنیم، با حوزۀ مهم امنیت فرهنگی‌ـ‌هویتی در ادبیات سیاست‌گذاری هم‌صدا می‌شویم و مسائل مشترکی می‌یابیم. مسئلۀ این مقاله بازخوانی و مقایسۀ دستورکارهای سیاستی و تدابیر سیاستی موجود و مطلوب در اسناد رسمی جمهوری اسلامی ایران ناظر به این میدان مشترک و مسأله‌خیز است که با روش اسنادی و تحلیل مضمون سیاست‌ها تحقیق و نگارش شده است. طبعاً این تحقیق در پرتو مطالعۀ مروری و یادآوری پژوهش‌های مرتبط با مسائل سیاستی پدافند غیرعامل، به‌مثابه امنیت فرهنگی، محقق شده است. در پایان براساس تطبیق و تحلیل انتقادی محقق، مهم‌ترین مسائل و تدابیر مطلوب اما مغفول، صورت‌بندی و پیشنهاد شده است.

کلیدواژه‌ها:

دفاع غیرعامل، امنیت فرهنگی، الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، نظریۀ سیاستی.

کتابنامه

آشنا و همکاران. ۱۳۹۷٫ «از سیاست گذاری تا سنجش فرهنگی». انتشارات پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات

آشنا، حسام‌الدین؛ اسماعیلی، محمد صادق. ۱۳۸۸٫ «امنیت فرهنگی؛ مفهومی فراسوی امنیت ملی و امنیت انسانی». راهبرد فرهنگ. شمارۀ ۵٫ بهار.

ابن‌الدین حمیدی، محمد رضا. ۱۳۸۹٫ «رهبری افکار عمومی». مجلۀ علمی‌پژوهشی پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی. شمارۀ ۲٫ زمستان. صص ۲۳۰ـ۱۰۵٫

احمدی، غلامعلی؛ عباس‌زاده شهری، طاهره؛ درویشی، علی؛ میرجوانی زنگنه، کاترین. ۱۳۹۵٫ «مروری بر نحوۀ تأمین منابع مالی در آموزش و پرورش». مقالات نخستین کنفرانس نخبگان مدیریت. نمایه‌شده در SID. تاریخ بازیابی:۱۷/۵/۹۸

اسکندری، محمد.۱۳۹۷٫ «آنچه باید درباره جنگهای ترکیبی بدانیم». ماهنامۀ تخصصی صیانت پایدار. شماره هفتم. آبان ۹۷٫

افتخاری، اصغر. ۱۳۹۲٫ «امنیت اجتماعی‌شده؛ رویکرد اسلامی». تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

افتخاری، اصغر؛ اسدی، علیرضا؛ نزهت، ابراهیم. ۱۳۹۳٫ «ناسیونالیسم و هویت ملی در اندیشۀ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای». پژوهشنامۀ انقلاب اسلامی دانشگاه همدان. دورۀ ۴٫ شمارۀ ۱۱٫ تابستان. صص ۴۳ـ۱۹٫

افتخاری، اصغر؛ قدرت‌آبادی، علیرضا. ۱۳۹۵٫ «سازمان‌های اطلاعاتی و افکار عمومی؛ راهبردی برای امنیت‌سازی». پژوهش‌های حفاظتی‌ـ‌‌امنیتی. دورۀ ۵٫ شمارۀ ۱۹٫ پاییز. صص ۱۵ـ۱٫

امامی، سید مجید. ۱۳۹۲٫ «از جامعه‌شناسی تاریخی ایران تا نظریۀ سیاسی پیشرفت (توسعه)؛ نقش پارادایم‌ ماهیت‌گرا در ترسیم الگوی اسلامی ایرانی هویت ملی». مطالعات ملی. زمستان. شمارۀ ۵۶٫ صص ۳۴ـ۳٫

بوزان، باری.۱۳۷۸٫ «مردم، دولتها و هراس». تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی

بیطرف، احسان؛ نیک‌فطرت، مرتضی. ۱۳۹۵٫ «بررسی تأثیرات فرهنگی در معماری بومی ایران از منظر پایداری». مطالعات هنر و معماری. سال دوم. تیر و مرداد. شمارۀ ۴ و ۵٫ پیاپی ۱۱ و ۱۲٫ جلد ۴٫

پایداری ملی. ۱۳۹۸٫ «سیاست‌های اجرایی پدافند غیرعامل فرهنگی کشور رونمایی شد». پایگاه اطلاع رسانی پدافند غیرعامل. کد خبر: ۵۷۰۲۶٫ تاریخ انتشار: ۲۹ بهمن ۱۳۹۸٫  http://paydarymelli.ir/fa/news/57026

پایداری ملی. ۱۳۹۹٫ «معرفی سازمان». پایگاه اطلاع رسانی پدافند غیرعامل. http://paydarymelli.ir/fa/content/20

جلالی، غلامرضا. ۱۳۹۸٫ «بهترین راهبرد پیشرفت در حوزه سایبر، ملی سازی فضای سایبری با رویکرد شبکه‌ای- جزیره‌ای می‌باشد». پایگاه اطلاع رسانی پدافند غیرعامل (پایداری ملی). تاریخ انتشار: ۷ فروردین ۱۳۹۸٫ http://paydarymelli.ir/fa/news/46256. تاریخ بازیابی: ۱۵/۰۴/۱۳۹۸٫

دانایی‌فر. حسن. ۱۳۹۸٫ «صبر، طاقتش برید». دوفصلنامۀ تخصصی تأملات رشد. بهار و تابستان. پیاپی ۳٫ صص ۲۸۸ـ۲۷۶٫

دهشیری، محمد رضا. ۱۳۹۳٫ «جایگاه هم‌افزایی فرهنگی در توسعۀ اجتماعی کشور». مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران. بهار. سال ششم. شمارۀ ۲٫ صص ۴۴ـ۲۵٫

عاملی، سعیدرضا؛ محسنی آهویی، ابراهیم. ۱۳۹۱٫ «مالکیت فکری در فضای مجازی و مدل راهبردی مشارکت همراه با هدایت». ارائه شده در نخستین همایش محتوای ملی در فضای مجازی. تهران. منتشر شده در:                                                                                                                                  http://static-files.icnc.ir/Files/Document/Article/1391/12/5/10386b3b9e264bbf854cea4d1184be19.pdf

الکاک، پیت؛ می، مارگارت؛ راولینگسون، کارن. ۱۳۹۱٫ مرجع سیاست‌گذاری اجتماعی. ۲ جلد. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).

کوهکن، محمدرضا. ۱۳۹۷٫ «تدوین الگوی سیاستی مردمی سازی دیپلماسی فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر تجربه کاوی نمونه های موفق ایرانی». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).

گوهری مقدم، ابوذر؛ لطیفی، سید علی. ۱۳۹۶٫ «تهدیدات هویتی از نگاه امام و مقام معظم رهبری». پژوهشنامۀ انقلاب اسلامی دانشگاه همدان. دورۀ ۷٫ شمارۀ ۲۳٫ صص ۱۹ـ۱٫

مرکز مطالعات پدافند غیرعامل کشور. ۱۳۹۹٫ «معرفی سازمان». http://www.pdrc.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=1&pageid=431. تاریخ بازیابی: ۱۳/۰۹/۱۳۹۸٫

مقتدایی، لیلا؛ امیری، زهرا. ۱۳۹۶٫ «بررسی تأثیر مدیریت افکار عمومی بر احساس امنیت اجتماعی شهروندان اصفهانی». فصلنامۀ پژوهش‌های راهبردی مسائل اجتماعی ایران. دورۀ ۶٫ شمارۀ . پیاپی ۱۷٫ پاییز. صص ۸۸ـ۶۳٫

مک‌کین لای، آر.دی؛ لیتل، آر. ۱۳۸۰٫ امنیت جهانی؛ نظریه‌ها و رویکردها. ترجمۀ اصغر افتخاری. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.

میرسمیعی، سید محمد. ۱۳۹۱. پدافند غیرعامل (اصول و مبانی). تهران: مرکز انتشارات راهبردی نهاجا. چاپ اول.

ـــــــــــــــــــــــ. ۱۳۹۵٫ «کلیات در دفاع غیرعامل».(مجموعه شعله‌های سفید). تهران: انتشارات پشتیبان.

ناظمی، امیر؛ اسماعیلیان، ملیحه. ۱۳۹۷٫ «ارائۀ الگویی برای نهاد تنظیم‌گر رسانه‌های نوین صوتی‌ـ‌تصویری بر پایۀ روش تصمیم‌گیری پابرجا». فصلنامۀ مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی. بهار. شمارۀ ۲۶٫

یونسکو. ۱۳۸۱٫ قدرت فرهنگ؛ اجلاس میان دولت‌ها دربارۀ نقش زنان در سیاست‌های فرهنگی و توسعه. ترجمۀ مؤسسۀ ‌تحقیقات ‌بازتوانی ‌و بهبود زندگی‌ زنان. تهران: سرایی.

سیاست‌های برنامۀ ششم

سیاست‌های کلی پدافند غیرعامل