سید سعید زاهد زاهدانی

دانشیار بخش جامعه‌شناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

zahedani@shirazu.ac.ir

سیده فاطمه ساجدی

کارشناس ارشد مطالعات زنان، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

Fa.sajedi64@gmail.com

چکیده

آرامش زنان در خانواده یکی از نشانه‌های سلامت خانواده است. هدف: این پژوهش مطالعه چگونگی رسیدن زنان متأهل به آرامش در خانواده دارای فرزند شهر شیراز، با توجه به روابط و باورهای آنهاست. پرسش اساسی ما این است که: چگونه اعضای خانواده می‌توانند به آرامش دست یابند؟ نظریه: همدلی، هم‌فکری و همکاری در خانواده بین زن و شوهر موجب آرامش آنان خواهد بود. این همدلی، هم‌فکری و همکاری اگر بر مبنای عامل محکم و استواری باشد آرامش دوام خواهد یافت اما اگر پایگاه آن هماهنگی، مبنای استواری نباشد یا همدلی، هم‌فکری و همکاری بر یک مبنا وجود نداشته باشد، احساس امنیت هم متزلزل می‌شود. در این تحقیق همدلی، هم‌فکری و همکاری بر اساس سه مبنای ایمان به «خداوند»، «ثروت» و «قدرت» بررسی شده است. روش: روش پژوهش کیفی و از نوع مطالعه موردی است. تکنیک گردآوری داده‌ها مصاحبه عمیق با ۲۱ نفر از زنان شهر شیراز بوده که به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شده‌اند. نتایج: در خانواده همدلی،­ هم‌فکری و همکاری همه اعضای خانواده افراد را به آرامش می‌رساند و یک نفر به‌تنهایی نمی‌تواند خانواده را به سرانجام آرامش‌بخش خود برساند. همچنین همدلی، هم‌فکری و همکاری اعضای خانواده بر اساس باور خدامحور آرامش کامل و بر اساس باورهای قدرت و ثروت‌محور، آرامش نسبی را در خانواده به همراه دارد و نیز فقدان همدلی، هم‌فکری و همکاری موجب ناآرامی در خانواده می‌شود.

کلیدواژگان: خانواده، زن، آرامش، مودت، همدلی، هم‌فکری، همکاری.

منابع

1. قرآن کریم.
2. آقاپور، اسلام، مظاهری، بیژن، آوازه، آذر، و واحدی، سعید (۱۳۹۰). بررسی رابطه بین دستورات قرآنی با رضایت زناشویی در خانواده (مطالعه موردی: خانواده‌های ساکن شهر مرند). قرآن و طب. ۳ (۳)، ۸۱-۷۸٫
3. ابوالقاسمی، عباس، دستغیب، زهرا (۱۳۸۹). نقش رابطه رمانتیک و رفتارهای غیرکلامی در پیش‌بینی خوشنودی زناشویی در زنان. مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان. ۲ (۲۴)، ۱۰۶-۹۳٫
4. احمدی، خدابخش، فتحی‌آشتیانی، علی، و عرب‌نیا، علی‌رضا (۱۳۸۵). بررسی رابطه بین تقیدات مذهبی و سازگاری زناشویی. خانواده‌پژوهی. ۲ (۵)، ۶۷-۵۵٫
5. اخوان ‌ارمکی، مجتبی، و نعلچی، معصومه (۱۳۹۳). سبک زندگی معنوی امام رضا (ع)؛ الگویی برای آرامش روانی. فرهنگ رضوی. ۷، ۱۸۰-۱۴۵٫
6. ایمان، محمدتقی (۱۳۹۱). فلسفه روش تحقیق در علوم انسانی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. چاپ اول.
7. برجی‌نژاد، زینب (۱۳۸۹). نقش مادر در تربیت فرزند. طهورا. ۶، ۲۱۰-۱۸۳٫
8. بستان، حسین (۱۳۸۸ الف). تبیین بی‌ثباتی خانواده با تکیه بر نظریه استاد مطهری (ره). اسلام و علوم اجتماعی. ۱، ۱۰۶-۸۵٫
9. بستان، حسین (۱۳۸۸ ب). گفت‌وگوی علمی: زنان و نقش آنها در خانواده. طهورا. ۴، ۱۲-۵٫
10. پسندیده، عباس (۱۳۹۰). نظریه توحید در شادکامی. روان‌شناسی دین. ۳ (۱۵)، ۳۰-۵٫
11. پورقاسم، مهرنوش (۱۳۹۲). بازنمایی ویژگی‌های شخصیت زن در قرآن و نحوه استفاده از آن در درام تلوزیونی. پایانامه کارشناسی ارشد تهیه‌کنندگی گرایش نمایش. دانشگاه صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
12. پیربداقی، فاطمه (۱۳۸۸). تحلیل محتوای کیفی و مطالعات موردی. پیام پژوهش. ۱۰۰، ۳۷-۳۴٫
13. جهانی، سمانه (۱۳۹۱). جامعه‌شناسی خانواده در قرآن کریم. پژوهش‌های میان‌رشته‌ای قرآن کریم. ۳، ۱، ۱۰۰-۸۱٫
14. حسینی‌زاده، سید علی (۱۳۸۱). عوامل اضطراب و آرامش در آیات و روایات. سومین همایش مشاوره از دیدگاه اسلامی: جوان و آرامش. س۳٫
15. خدایار، دادخدا، قائمی‌راد، مهدی، و فلاح، ابراهیم (۱۳۹۳). موانع زیست ارتقایی در خانواده از منظر اسلام. اخلاق زیستی. ۱۱، ۹۲-۵۷٫
16. خدایاری‌فرد، محمد، شهابی، روح‌الله، و اکبری ‌زردخانه، سعید (۱۳۸۶). رابطه نگرش مذهبی با رضایتمندی زناشویی در دانشجویان متأهل. خانواده‌پژوهی. ش۱۰٫
17. خلیلی ‌شورینی، سیاوش (۱۳۹۱). روش‌های پژوهش آمیخته. تهران: مؤسسه انتشارات یادواره کتاب. چاپ دوم.
18. درویزه، زهرا، و کهکی، فاطمه (۱۳۸۷). بررسی رابطه سازگاری زناشویی و بهزیستی روانی. مطالعات زنان. ۶ (۱)، ۱۰۴-۹۱٫
19. ریتزر، جورج (۱۳۷۴). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمه: محسن ثلاثی. تهران: علمی. چاپ دوم.
20. زاهد زاهدانی، سید سعید (۱۳۸۹). جنبش‌های سیاسی معاصر ایران. قم: کتاب طه.
21. زاهد زاهدانی، سید سعید، و مسعودی، سید اسماعیل (۱۳۹۴). تحلیل جامعه‌شناختی نهضت جنگل با تأکید بر ایدئولوژی آن. جامعه‌شناسی کاربردی. ۲۶ (۴)، ۱۸۴-۱۶۵٫
22. زاهد زاهدنی، سید سعید، جاجرمی‌زاده، محسن، و تقوی، سید محمدرضا (۱۳۹۲). فرهنگ به مثابه رسانه‌ای بین اراده و عمل جمعی: مطالعه تطبیقی فرهنگ اسلامی و سکولار. رسانه و فرهنگ. ۳ (۲)، ۷۶-۵۵٫
23. سالاری، اسماعیل، معین، لادن، سهامی، سوسن، و حقیقی، حمید (۱۳۹۲). بررسی رابطه فرهنگ مردسالاری، همسان‌همسری، با تعارضات زناشویی در بین دبیران و پرستاران زن متأهل. زن و مطالعات خانواده. ۱۹، ۱۱۴-۹۵٫
24. صادق‌زاده ‌قمصری، فاطمه (۱۳۸۴). اهمیت نقش خانواده، سهم زن و مرد، در استحکام جوامع امروزی. مطالعات فرهنگی‌دفاعی زنان. ۲، ۷۲-۳۹٫
25. علاسوند، فریبا (۱۳۹۰). زن در اسلام. ج۱٫ قم: مرکز نشر هاجر. چاپ دوم.
26. فقیهی، علی‌نقی (۱۳۷۹). شیوه‌های تربیتی و تأثیر آن در آرامش روانی از دیدگاه امام علی (ع). کتاب چهارم تربیت اسلامی: مجموعه مقالات (همایش تربیت در سیره و کلام امام علی (ع))، قم: تربیت اسلامی، ۳۲۸ -۳۱۱٫
27. قادری، طاهره، مردانی، سمیه (۱۳۹۲). «رابطه همسان‌همسری و مطلوبیت روابط زناشویی». برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی. ۱۵، ۱۳۷-۹۰٫
28. قربان‌نیا، ناصر، و حافظی، معصومه (۱۳۸۸). «بررسی اصل (معاشرت به معروف میان همسران) از منظر قرآن کریم». بانوان شیعه. ۲۰، ۱۱۸-۹۷٫
29. قربان­نیا، ناصر ومعصومه حافظی (۱۳۹۰). «تصویر ریاست مرد بر خانواده در آینه وحی»، حقوق اسلامی، سال هشتم، شماره ۳۱، زمستان، صص ۶۱-۳۳٫
30. کاظمی، پروانه، آقامحمدیان ‌شعرباف، حمیدرضا، مدرس‌ غروی، مرتضی، و بهروز، مهرام (۱۳۹۰). بررسی اثربخشی برنامه ارتقای کیفیت زندگی زوجین بر رضایتمندی زناشویی و سلامت روان. پژوهش‌های روان‌شناسی بالینی و مشاوره. ۲، ۸۶-۷۱٫
31. کیانی، محمدحسین (۱۳۸۶). جایگاه آرامش در عرفان و معنویت‌گرایی جدید. مجله نقد کتاب. ۴۵، ۲۴۶-۲۰۷٫
32. گیدنز، آنتونی (۱۳۸۳). جامعه‌شناسی. ترجمه: منوچهر صبوری. تهران: نشر نی.
33. لهسایی‌زاده، عبدالعلی، احمدی، حبیب، و ثروت‌خواه، مژده (۱۳۹۱). بررسی همسان‌همسری و رفتار مرتبط با طلاق: مطالعه موردی زنان شهر شیراز. علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی- واحد شوشتر. ۱۷، ۹۲-۶۷٫
34. متولیان، فاطمه‌کبری (۱۳۸۸). ثبات یا تزلزل خانواده در نگرش‌های فمینیستی. طهورا. ۴، ۱۵۸-۱۳۷٫
35. محدثی، حمیده، و یوسفی‌‌اصل، محمد (۱۳۸۹). راهکارهای تحکیم بنیان خانواده. فصل‌نامه دانشکده پرستاری و مامایی ارومیه. ۸ (۴)، ۲۷۵-۲۷۰٫
36. محمدی، سید بیوک (۱۳۹۲). بررسی الگوی رابطه صمیمانه همسران. پژوهش‌نامه زنان. ۴ (۱)، ۱۸۷-۱۶۳٫
37. مصلحی، جواد، و احمدی، محمدرضا (۱۳۹۲). نقش زندگی مذهبی در رضامندی زناشویی زوجین. روان‌شناسی دین. ۶ (۲)، ۹۴-۷۸٫
38. معین، محمد (۱۳۵۴). فرهنگ معین. تهران: امیرکبیر. چاپ شانزدهم.
39. مکارم ‌شیرازی، ناصر (۱۳۷۴). تفسیر نمونه. ج۴٫ تهران: دارالکتب الاسلامیه. چاپ اول.
40. مهانیان ‌خامنه، مهری، برجعلی، احمد، و سلیمی‌زاده، محمدکاظم (۱۳۸۵). «بررسی رابطه هوش هیجانی و رضایت زناشویی». روان‌شناسی. ۱۰ (۳)، ۳۲۰-۳۰۸٫
41. مهری، کریم؛ یزدخواستی، بهجت، و محمدحسین پناهی (۱۳۹۳). «سیاست¬گذاری قومی مبتنی بر دیدگاه مقام معظم رهبری: تحلیل تماتیک»، دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم، سال چهارم، شماره ۱۰، بهار و تابستان، صص ۹۷ – ۷۵٫
42. نصرتی، مرضیه (۱۳۸۹). خانواده از دیدگاه حضرت زهرا (س). بانوان شیعه. ۲۴، ۸۴-۶۱٫
43. نوایی، علی‌اکبر (۱۳۹۲). خانواده الگو در اسلام. پژوهش‌های اجتماعی اسلامی. ۱۹ (۲)، ۴۰-۳٫
44. نوری، اعظم (۱۳۸۹). عوامل تضعیف استحکام خانواده. طهورا. ۶، ۱۱۴-۸۷٫
45. نیکویی، مریم، و سیف، سوسن (۱۳۸۴). بررسی رابطه دینداری با رضایتمندی زناشویی. تازه‌های پژوهش و مشاوره. ۱۳، ۸۰-۶۱٫
46. یوزباشی، علی‌رضا، نوروزی، محمد، و فتح‌قریب ‌بیدگلی، روح‌الله (۱۳۹۲). بررسی نقش زنان در بهبود بهداشت روانی خانواده اسلامی‌ایرانی با الهام از زندگی حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه (س). مهندسی فرهنگی. ۷۷، ۵۵-۳۴٫
47. Mahoney, A. & Others (2004). Marriage And the Spiritual Realm: The Role of Proimal and Distal Religious Constructs in Marital Function-ning. Journal of Family Psychology. 13 (3), 321-338.
48. Olderbak, Sally, & Figueredo, Aurelio Jose (2009). Predicting Romantic Relationship Satisfaction from Life History Strategy. Personality and Individual Differences. 46 (5-6): 604-610.
49. Smith, Justin D., Welsh, Deborah P., & Fite, Paula J. (2010). Adolescenteʼ Relational Schemas and Their Subjective Understanding of Romantic Relationship Interactions. Journal of Adolescence, 33(1), 519-544.