حجت الاسلام و المسلمین علی اکبر الهی خراسانی در گفت‌وگویی کوتاه با کمیته خبری نخستین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی بر ضرورت تغییر محتوای علوم انسانی بر مبنای فرهنگ و نیازهای بومی و اسلامی تاکید کرد. رئیس بنیاد پژوهش‏های اسلامی آستان قدس رضوی با اشاره به مفهوم بومی‌سازی و اسلامی‌کردن علوم گفت: علوم جدید و مبانی آن‌ها با فرهنگ و نیازهای تمام بشر تناسب کافی ندارند. در ادامه مشروح این گفت‌وگوی کوتاه را می‌خوانیم.

 نظر شما در مورد مفهوم و ماهیت علوم انسانی اسلامی چیست؟

علوم انسانی به علومی گفته می‌شود که بر اساس نظام توحیدی به انسان و مسائل و مباحث آن می‌پردازد. در این نظام، مبنا و جهت علوم را حکمت اسلامی تعیین می‌کند.

علوم انسانی اسلامی عبارت از علومی است که انسان و ویژگی‌های فردی و اجتماعی او را در آینه تعالیم و دستورات اسلامی مورد بررسی قرار می‌دهد. طرح این بحث، زمینه مباحث دیگری چون: بومی‌سازی علوم، علم بومی، اسلامی‌سازی علوم، علم دینی و علم اسلامی گردیده است.

مراد از اسلامی‌کردن یا بومی‌سازی علوم، طرد علوم موجود نیست، بلکه مراد آن است که بتوانیم با تغییرهایی چند، علوم را با فرهنگ و نیازهای بومی متناسب سازیم، زیرا علوم جدید و مبانی آن‌ها با فرهنگ و نیازهای تمام بشر تناسب کافی ندارند. از این رو ضرورت دارد که مفاهیم، فرضیه‌ها و مبانی آن‌ها تصحیح و تعدیل و با عناصر و زیرساخت‌های بومی ترکیب شوند.

 در مقطع کنونی انقلاب اسلامی ایران، تا چه حد پیگیری این موضوع را ضروری می‌دانید؟

شناخت علوم انسانی در پرتو تعالیم و آموزه‌های اسلامی، ما را در رسیدن به یک نظام جامع اسلامی کمک شایانی می‌نماید؛ نظامی که در آن تمام بخش‌های جامعه از اقتصاد، مدیریت، سیاست، حقوق، فرهنگ و هنر و غیره براساس اصول و مبانی اسلامی سامان یافته‌اند. این امر مهم و خطیر در صورتی محقق می‌شود که اندیشمندان و صاحب‌نظران جامعه در دو مرحله کشف و تنقیح مبانی معرفتی این علوم و صدور آن به جوامع دیگر به منظور فراهم آوردن امکان مقایسه‌ میان مدل‌های معرفتی اسلامی و غیر اسلامی تلاش مستمر داشته باشند.

 جنابعالی برای نحوه تداوم پیگیری موضوع علوم انسانی اسلامی چه پیشنهادهایی دارید؟

پختگی و رونق مباحث علوم انسانی اسلامی، توجه به شرایط و لوازم منطقی‌ای است که به شرح زیر تقدیم می‌گردد:

• رشد این حرکت فکری نیازمند بازبینی و تنقیح و تحول در قوانین، برنامه‌ریزی‌ها، دیدگاه‌ها و نگرش‌های مختلف حاکم بر جامعه و پذیرش یک نظام جامع سازمان‌یافته به نام نظام جمهوری اسلامی می‌باشد. (تلاش برای تحقق وحدت رویه‌ها).
• توجه جدی به مقوله پژوهش در محیط‌های علمی به منظور کشف اصول و مبانی انسان‌شناسانه اسلامی، جهت‌گیری‌های معرفتی و روشی علوم انسانی اسلامی. (لازمه این امر برگزاری همایش‌ها، کارگاه‌های علمی و پژوهشی با محوریت موضوعاتی چون ماهیت تمدن‌ساز علوم انسانی اسلامی، ساختار هندسی و معرفتی علوم اسلامی، الگوهای انسان‌شناختی و جامعه‌شناختی اسلامی، تطبیق مبانی و مبادی علوم انسانی اسلامی و غیر اسلامی، گذشته و حال و آینده علوم انسانی اسلامی و… می‌باشد.)
• بها دادن به مباحث علم‌شناسی و رونق معرفت‌های درجه دوم در کنار معرفت‌های درجه یک به منظور تنقیح و بازسازی مبادی و مبانی علوم انسانی اسلامی.
• درج واحدهای دانشگاهی و حوزوی با محوریت ماهیت، غایت، روش علوم انسانی اسلامی، مناسبات میان علوم انسانی اسلامی، ساختار علوم میان‌رشته‌ای مثل: مدیریت اسلامی، روان‌شناسی اسلامی، جامعه‌شناسی اسلامی و…