محمد جواد جاوید،

عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

شاه کلیدی برای تنظیم نظام حقوقی در سطح فردی و جمعی در نظریه نسبیت در حقوق شهروندی نهفته است. نظریه نسبیت در حقوق شهروندی، تحلیلی عینی ناظر به توضیح وضع بیرون است، همان‌گونه که نظریه اطلاق در حقوق طبیعی مبتنی‌بر اصلی ذهنی در درون است. این دو، متأثر از هم و مرتبط با هم، دو بعد از وجود آدمی را در عرصه زندگی به تصویر و تفسیر می‌کشند که در عمل تفکیک ناپذیرند. چونحقوق انسانی به دو بعد ثابت و متغیر قابل تقسیم است، هر دوی این قسم در تأسیس حقوق شهروندی شریک هستند اما آن بخش از حقوق آدمی که در جمع هویت یافته و صیقل می‌خورد در گذر زمان و مکان ثابت نیست و هر جامعه‌ای مبتنی‌بر اولویت‌های سعادت جمعی خویش می‌تواند عناصری را بر دیگری ترجیح دهد که لزوماً نه تعمیم‌پذیر است و نه تجربه‌پذیر و ممکن است از جامعه‌ای به جامعه دیگر متفاوت باشد. تنها عنصر جاودانه در این حقوق، حقوق بنیادین بشری است که این حقوق هم در شرایط جمعی قابل تحدید و تضییق است.

کلیدواژه‌ها: حقوق بشر، حقوق شهروندی، آزادی، دولت، اسلام، جامعه مدنی.

کتاب‌نامه

جاوید، مجمدجواد. ۱۳۸۸٫ نظریه نسبیّت در حقوق شهروندی(تحلیلی مبتنی‌براطلاق در حقوق طبیعی). تهران. نشرگرایش و انتشارات دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.

جعفری تبریزی، محمد تقی. ۱۳۷۶٫ مقدمه بر کتاب آلفرد نورث وایتهد، سرگذشت اندیشه‌ها. تهران. دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

جوادی آملی، عبد الله.۱۳۸۱٫ نسبت دین و دنیا. قم. نشر اسراء.

حمیدالله، محمد. ۱۳۸۰. سلوک بین المللی دولت اسلامی. ترجمه و تحقیق: دکتر سیدمصطفی محقق داماد. ‎تهران. مرکز نشر علوم اسلامی. چاپ اول.

خمینی، روح الله. ۱۳۷۹٫ صحیفه امام.ج ۹٫ تهران. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س). چاپ سوم.

مصباح یزدی، محمدتقی. ۱۳۹۱٫ نظریه حقوقى اسلام. قم. انتشارات مؤسسه ‌آموزشى‌ و ‌پژوهشى امام‌خمینى. چاپ پنجم.

مطهرى مرتضی. ۱۳۷۱٫ نظام حقوق زن در اسلام. تهران. صدرا.

ــــــــــــــ‌.۱۳۷۲٫ عدل الهی. تهران. صدرا. چاپ هفتم.

مهرپور، حسین.۱۳۸۳٫ نظام بین‌المللی حقوق بشر. تهران. انتشارات اطلاعات. چاپ دوم.

Brahami, Frédéric. 2003.Introduction au Traité de la Nature humaine de Hume. Paris. PUF.coll. “Quadrige”.

Durkheim, Emile.1986. De la division du travail social. PUF. 11ème éd..Quadrige 84. Paris.

Grotius.1993.Discours préliminaire, 17. cité par SERIAUX (Alain). Le droit naturel. Presses Universitaires de France. Paris.

Hume, David. 2002.Traité de la nature humaine. Londres. Imprimé pour C.Borbet.

Kant,Emmanuel. 1963. Fondements de la métaphysique des mœurs.trad. Hatier.éd. Hatier. Paris.

Kelsen, Hans. 1953. Théorie pure du droit, Trad. Thevenez. La Baconnière. Neuchâtel. 2ème éd. 1988. Trad. Eisenmann.Dalloz. Paris 1962.réimp. 1989

Lecomte, Jacques. 1996.Regards multiples sur l’être humain.Sciences humaines n° ۶۴٫ Aout-septembre.

Pettit, Philip. 1998.”Reworking sandel’s republicanism”.Jurnal of philosophy.

Raawls, John. 1971. A Theory of Justice.Oxford University Press. Oxford.

Sandel, Michael J. 1989.Moral Argument and Liberal Toleration: Abortion and Homosexuality.California Law Review.vol 77

Villey, Michel. 2006.La formation de la pensée juridique moderne. Paris. PUF.

Weber, Max.1996. Economie et Société. Traduction française. Plon. Paris.